1992-ի «Գարուն» ամսագրի 305-րդ համարի շապիկին գեղանկարիչ Գրիգոր Խաչատրյանի գաղափարն էր՝ սուրճի բաժակը շուռումուռ տվող ձեռքեր:
Ու բաժակը նայողի գուշակությունը.
«Շ»* տառով ինչ-որ հարազատ ես գտել, բայց չես կարողանում ուրախանալ՝ շատ բան ունես կորցրած: Մեծ, ** դժվար ճանապարհ ունես գնալու և հաջողությամբ, հաղթանակով է լինելու. արծիվա ցույց տալիս. լավա, շատ լավ բաժակա, մի հատ տակը բաց»:
Սուրճի բաժակը, ենթադրաբար, ընթերցողինն է: Նա էլ «մատով բացում» է մրուրն, ու «Գարուն»-ն է՝ որպես ամսագրի անուն ու որպես տարվա այն եղանակ, երբ գտել ես «Շ» տառով հարազատիդ:
Ամսագրի շապիկի ներքևում աստղանիշերի պարզաբանումն է՝
* Երևի նկատի ունի Շուշիի ազատագրումը:
** Խոսքը, հավանաբար, Արևմտյան Հայաստանի շուտափույթ ազատագրման մասին է:
«Գարուն» ամսագրի 305-րդ համարի շապիկը
Գուշակը ճիշտ էր. «Pro Armenia» լրատվական կենտրոնի տվյալներով՝ ժամը 3-ի դրությամբ հայկական ջոկատները հյուսիսից և արևելքից ճեղքել են Շուշիի պաշտպանությունը: Կատաղի մարտեր են տեղի ունենում Շուշիի արևմտյան մասում, ուր գտնվում է բանտը: Հայկական ջոկատները գրավել են Լիսագոր գյուղի մոտ գտնվող բարձունքը և վերահսկում են Շուշի-Լաչին ճանապարհը: Նախնական տվյալներով՝ ինքնապաշտպանական ուժերից զոհվել են 8 և վիրավորվել ավելի քան 80 մարտիկ… Ժամը 18:00-ի դրությամբ հայկական զինված խմբերը քայլ առ քայլ Շուշիում չեզոքացնում էին ադրբեջանցիների դիքերը» («Ազգ», 1992, մայիսի 9):
Շուշիի ազատագրումից բառացիորեն մեկ օր առաջ, ծանոթանալով մամուլի հրապարակումներին, նման հաղթանակն անհնար կարող էր թվալ.
«Մայիսի 7-ի երեկոյան տեղի ունեցած Գերագույն խորհրդի նախագահության արտակարգ նիստի ժամանկ նշվել էր, որ անդադար հրետակոծումների և հարձակումների հետևանքով Ստեփանակերտում ստեղծվել են կենսական անտանելի պայմաններ: Էլեկտրաէներգիայի, ջրի, դեղորայքի, վառելանյութի բացակայության պատճառով բարձրացել է զանգվածային համաճարակների հնարավորությունը: Ստեփանակերտում սով է» («Ազգ», 1992, N 35):
«Մայիսի լույս 8-ի գիշերը Շուշիից հակառակորդն աննախադեպ հրետակոծել էր Ստեփանակերտը, օդանավակայանում վնասվել էր թռիչքուղին», «Քաղաքում կան զոհեր և վիրավորներ, ավերվել է մի քանի տասնյակ տուն» (նույն տեղում):
Արցախում լույս տեսնող «Արցախ» հանդեսը «Արցախյան իրադարձությունների փոստարկղ» խորագրով վարում էր պատերազմի ժամանակագրությունը՝ օրերով ու ժամերով:
«Արցախ» հանդես, 1992թ․
1992, հունվարի 1. «Ստեփանակերտը ինտենսիվ կերպով հրթիռա-հրետակոծվել է Շուշի քաղաքի և նույնանուն շրջանի Կրկժան, Ջանհասան ու Մալիբեկլու ադրբեջանաբնակ գյուղերի կողմից: Քաղաքի վրա արձակվել է «Ալազան» տիպի 54 հրթիռ, 8 համազարկ է տրվել S12 թնդանոթներից: Կան զգալի ավերածություններ: Ամբողջովին ավերվել ու հրդեհվել է Կասպարով փողոցի N 21 տունը: Տարբեր շրջանի մարմնական վնասվածքներ է ստացել և հոսպիտալացվել 4 մարդ»:
«Գիշերը կրկին պայթեցվել է Ստեփանակերտի գլխավոր ջրմուղը, որն անցնում է Շուշվա շրջանի տարածքով» («Արցախ», 1992, N 2-3):
Մայիսի 9. «Գիշերվա ժամը 2-ն անց 30 րոպեից սկսված Ստեփանակերտի շրջակայքում գտնվող ադրբեջանական զինյալների կրակակետերի վնասազերծման գործողությունները պսակվել են հաղթանակով: Ճնշված են թշնամու կրակակետերը: Մարտեր են ընթանում Ջանհասան և Կարագյավ գյուղերի շրջակայքում» («Արցախ», 1993, N 1-2):
«Շուշիի ազատագրումից հետո, կեսօրին, ԼՂՀ Գերագույն խորհրդի նախագահի պաշտոնակատար Գ. Պետրոսյանը՝ նախագահության անդամների ուղեկցությամբ, այցելեց ազատագրված Շուշի: Նա ծանոթացավ քաղաքի իրավիճակին, այցելեց ռազմատնտեսական նշանակություն ունեցող օբյեկտները: Ադրբեջանական բանակի կողմից զինապահեստի վերածված Ղազանչեցոց և Ամենափրկիչ եկեղեցիներում Պարգև եպիսկոպոս Մարտիրոսյանը մատուցեց հոգեհանգստի պատարագ՝ Շուշիի ազատագրման մարտերում զոհված հայ մարտիկների հիշատակին» (նույն տեղում):
«Շուշին ազատագրված է, և 3 հազար շուշեցիները կարող են և պետք է վերադառնան իրենց տները: Ղարաբաղի թեմի առաջնորդ Պարգև սրբազանը սրբագործեց քաղաքը, և Ղարաբաղի ղեկավարները Շուշիից թարմ ծաղիկներ տարան-դրեցին Արթուր Մկրտչյանի շիրիմին: Իսկ խաղաղությունը դեռ հեռու է. դեռ մեծ պայքար է սպասվում: Փառք բոլոր մարտիկներին՝ հին ու նոր , նահատակված ու պայքարող» («Ազգ»,1992, մայիսի 13):
Լիլիթ Ավագյան
Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել media.am-ի տեսակետների հետ:
Մեկնաբանել
Media.am-ի ընթերցողների մեկնաբանությունները հրապարակվում են մոդերացիայից հետո: Կոչ ենք անում մեր ընթերցողներին անանուն մեկնաբանություններ չթողնել: Միշտ հաճելի է իմանալ, թե ում հետ ես խոսում:
Media.am-ը չի հրապարակի զրպարտություն, վիրավորանք, սպառնալիք, ատելություն, կանխակալ վերաբերմունք, անպարկեշտ բառեր եւ արտահայտություններ պարունակող մեկնաբանությունները կամ անընդունելի համարվող այլ բովանդակություն: