Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ֆեյսբուքի իր էջում տարածել է «Նիկոլի ազնիվ և հզոր պայքարը (սկիզբը հեռացվել է «Ա1+»-ի պահանջով) ԲԱՑԱՌԻԿ Տեսանյութ ՇՏԱՊ ԴԻՏԵԼ» վերնագրով տեսանյութ։

Վարչապետի տարածած տեսանյութը հրապարակել է Perfect TV անունով յություբյան ալիքը։ «Հրապարակ»-ը Նիկոլ Փաշինյանի այս գրառման մասին հոդվածում Perfect TV-ն ֆեյք էջ է անվանել։ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի աշխատակազմի «Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի  Infocheck նախագիծն էլ գրել է, որ Perfect TV-ն կեղծ չէ։

Տեխնիկապես Infocheck-ը ճիշտ է։ Perfect TV ալիքը վարում է իրական մարդ, այդ իրական մարդը Յություբում իր ալիքի միջոցով իրական գումարներ է աշխատում։ Գումարն աշխատելու համար էլ Perfect TV-ն պահանջվող փաստաթղթերը ներկայացրել է Google-ին, ու հիմա գրեթե 210 հազար բաժանորդ ունեցող այդ ալիքը Յություբի կողմից հաստատված ալիքի նշան (verified) ունի:

Հաստատվող նշանը չի նշանակում, որ Յություբի ալիքը չի կարող խնդիրներ ունենալ։ Ալիքը վարողը վիդեոները ստեղծելու համար օգտվում է լրատվական կայքերի տեսանյութերից ու, եթե հեղինակային իրավունքը խախտելու համար ալիքի դեմ բողոքներ ուղարկվեն, ապա այն կարող է արգելափակվել։

Փաշինյանի տարածած տեսանյութում Perfect TV-ն արդեն «Ա1+»-ի պահանջով ինքնակամ հրաժարվել է մի կտոր վիդեոյից։ Բացի դրանից այդ տեսանյութում Ազատություն ռադիոկայանի, Սիվիլնեթի կադրերն են։

Ընդհանրապես, Perfect TV ալիքը վարողը փորձում է ուշադիր մոտենալ հեղինակային իրավունքի հարցին՝ իր տեքստերի տեսաշարի համար օգտագործում է լուսանկարներ (իհարկե, լուսանկարներն էլ պաշտպանված են հեղինակային իրավունքով), ֆեյսբուքի ուղիղ եթերի վիդեոներ։

Perfect TV-ն օգտագործում է սենսացիոն, մոլորեցնող, հետաքրքրող ու դիտումներ բերելու համար ստեղծված վերնագրեր («Նիկոլը Սարսափեցրել է Բոլորին. Շոկային Բացահայտում Գողական Աշխարհում», «Նիկոլի աղջիկը ստորացրեց Ալիևի աղջկան. Ադրբեջանը շոկի մեջ է»)։ Նաև կեղծ վերնագրերով նյութեր («Վերջնական Պատիժ. Մանվելը կորցրեց երկու ոտքերը. Խայտառակ Իրավիճակ»)։ Այս ալիքը Google-ի սահմանած կանոնները չխախտելով գումար աշխատելու փորձի օրինակ է։

Սքրինշոթ Perfect TV յություբի ալիքից, սեպտեմբեր, 2019թ․

Մեդիագրագիտության ոսկե կանոններից է՝ ստուգել աղբյուրը, որտեղ հրապարակված է նյութը, ստուգել հեղինակին, որը ստեղծել է նյութը։

Նիկոլ Փաշինյանը ու նրա սոցիալական մեդիա պատասխանատու(ները) եթե ստուգեին Perfect TV-ն, օրինակ կտեսնեին «Նիկոլը Պուտինին ծեփեց պատին. Քոչարյանին փրկություն չկա» կամ «Նիկոլի սարսափելի խաղի տապալումը. Քոչարյանը հզորանում է. Շտապ Տարածել»  վերնագրերով տեսանյութերը։

Երբ մարդը սոցիալական մեդիայով նյութ է տարածում (առանց այդ նյութը տարածելու այլ նպատակների մասին բացատրության), նա երաշխավորում է այն ստեղծողին։ Մեր տարածած նյութերը բնորոշում են մեզ, խոսում են մեր առաջնահերթությունների ու հետաքրքրությունների մասին։

Ցանկալի է, որ վարչապետը հատկապես ուշադիր լինի, թե ինչ աղբյուր է տարածում։ Այս դեպքում վարչապետը տարածել է մի տեսանյութ, որի վերնագրում գրված է ՇՏԱՊ ՏԱՐԱԾԵԼ։ Մեդիագրագիտության մյուս կանոններից է՝ վստահելի չէ այն մեդիա արտադրանքը, որի վերնագրում կան ՇՏԱՊ ՏԱՐԱԾԵԼ, ՏԱՐԱԾԵԼ, ՔԱՆԻ ՉԵՆ ՋՆՋԵԼ գրառումները։

Առանց աղբյուրները ստուգելու տեսանյութ տարածելով Նիկոլ Փաշինյանը օգնում է «քլիքի» համար ստեղծվող բովանդակություն տարածելուն ու զուգահեռ անտեսում է որակյալ լրագրությունը։ Գումարած դրան վարչապետը տարածում է տեսանյութ, որը ստեղծված է որակյալ լրատվական կայքերի տեսանյութերի հիման վրա։ Ստացվում է վարչապետը խրախուսում է ոչ հեղինակային բովանդակության տարածումը։

Ժամանակին Նիկոլ Փաշինյանն ինքն էր վարում իր Ֆեյսբուքի էջը։ Հայտնի չէ, թե այս պահին նա որքան ժամանակ է տրամադրում այդ գործին։ Ով էլ, որ վարում է վարչապետի Ֆեյսբուքի էջը, Perfect TV-ի այս դեպքից հետո նրան կարելի է դիմել դասական դարձած արտահատությամբ՝ «Մի արեք, պարզապես մի արեք»։

Գեղամ Վարդանյան