Ազգային ժողովի պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը տարբերություն չի տեսնում իր այսօրվա աշխատանքի ուղղվածության ու լրագրության միջև: Նրա լրագրողական ակտիվ անցյալը այսօր էլ է օգնում ակտիվ պատգամավոր լինել:  

 

Մեդիան կյանքի մասին պատկերացումներ է ստեղծում, մոդելավորում է իրականությունը: Նույնը ուզում է անել խորհրդարանը: Բախում չկա՞ այդ պատկերացումների միջև:

Ինձ համար չկա: Այն, ինչ անում էի որպես լրագրող, անում եմ նաև հիմա: Այսինքն, եթե նախկինում գրում էի ու իմ ասելիքը հրապարակում թերթում, հիմա ասելիքս հրապարակում եմ խորհրդարանի ամբիոնից՝ հարցադրման կամ գնահատականի ձևով:

Իմիջիայլոց, երբ զբաղվում էի ակտիվ լրագրությամբ, մեղադրանքներ էին հնչում, թե իմ լրագրությունը շատ քաղաքականացված է: Միգուցե դա է պատճառը, որ մի ամբիոնի փոխարինումը մյուսով ինձ համար այդքան էլ դժվար չէր: Լրագրությունն է ինձ բերել քաղաքականություն: Եվ կարծում եմ, անկախ ամեն ինչից լրագրությունը քաղաքական մասնագիտություն է:

Պատրա՞նք է, որ ասում են, թե մաքուր լրագրությամբ են զբաղվում:

Չկա այնպիսի թեմա, որի մասին գրես ու չառնչվես քաղաքականության հետ: Նման թեմա պարզապես չի կարող գոյություն ունենալ: Բոլորն են քաղաքական. սպառողի իրավունքների պաշտպանությունից սկսած, վերջացրած՝ տրանսպորտի խնդիրներով: Իհարկե, լրագրողը կարող է չլուսաբանել քաղաքական գործընթացները, բայց երբ նա արձանագրում է փաստերը, դեպքերը կամ արտակարգ իրավիճակները, ուղղակիորեն գործ ունի քաղաքականության հետ:

Երբ ակտիվ լրագրող էիք, լրատվամիջոցներն այս աստիճանի շատ չէին: Քանակությունը ազատության նշա՞ն է:

Քանակը կարող է հանգեցնել ազատության: Վստահ եմ, որ հիմա Հայաստանում չկա լրագրող, որն ուզի գրել և գրելու ձևեր չգտնի: Այդ հնարավորությունը տալիս են առնվազն սոցիալական ցանցերը:

Քանակն, իմ կարծիքով, ստեղծում է որակի խնդիր: Բոլոր լրատվամիջոցները՝ կայքերը, հեռուստաալիքները, ռադիոկայանները, լրագրողների կարիք ունեն: Եվ բնականաբար ուզում են, որ այդ լրագրողները համապատասխանեն որոշակի մասնագիտական չափանիշներին: Բայց արդյո՞ք Հայաստանում այդ հարաբերակցությունն այնպիսին է, որ կարող ենք լրատվության որակ ապահովել:

Իմ կարծիքով՝ այն լրատվամիջոցները, որոնց առաքելությունը որակյալ լինելն է, երբեմն տրվում են մրցավազքին և ստիպված իջեցնում են իրենց որակի նշաձողը: Գրում են «լավատեղյակ աղբյուրներից հայտնի դարձավ…» ու մի անհեթեթ բան ավելացնում:

Լրագրող աշխատելիս ես էլ էի երբեմն օգտագործում «լավատեղյակ աղբյուրներ» արտահայտությունը, բայց հիմա դա կարծես համատարած բնույթ է կրում: Իհարկե, աղբյուրը կարող է տեղեկություն տալ և չցանկանա նշված լինել: Բայց սա հիմա կարծես շատ է չարաշահվում:

Իհարկե, հիմա լրատվական հոսքերի, լսարանի ուշադրության ու թրաֆիկի պայքար կա, և այդպիսի լուրերով և վերնագրերով հեշտ է գրավել ընթերցողին: Օրինակ, վերջերս նման խոսակցություն ենք ունեցել «Հայկական ժամանակ» թերթի ու armtimes.com կայքի հետ (որի հետ իմ կապը հայտնի է), և ասել եմ իմ տեսակետը, որ պետք է ընդհանրապես հրաժարվել լուրերն այդպես ներկայացնելուց, քանի որ դա սխալ վերաբերմունք է առաջին հերթին ընթերցողների հանդեպ:

Ի վերջո, դա որոշում է գլխավոր խմբագիրը:

Իհարկե: Եվ երբեմն թրաֆիկ ապահովելու նպատակով խմբագիրները դիմում են այդ քայլին: Բայց կայքեր կան, որոնք ամբողջովին նմանատիպ լուրերից են կազմված:

Չե՞ք կարծում, որ մեդիա դաշտի գլխավոր խնդիրներից է լրատվամիջոցների սեփականատերերի ոչ հրապարակային լինելը: Հաճախ գլխավոր խմբագիրների դերը որոշիչ չէ, որոշիչը փող տվողների պահանջն է:

Ամբողջ աշխարհում էլ մեդիան արտահայտում և ներկայացնում է որոշակի շահեր: Բայց մեդիայի սեփականատիրոջ ամենամեծ շահը պետք է լինի այն, որ իր լրատվամիջոցը լինի վստահելի՝ ընթերցողների շրջանում: Իսկ դա տեղի կունենա միայն այն ժամանակ, երբ լրատվամիջոցի փոխանցած տեղեկությունը լինի առավելագույնս ճշտված, ստուգված և իրականությանը համապատասխանող:

Եթե սեփականատերը ուզում է միայն հերթական բամբասանքը տարածել, դա կարելի է դիտարկել որպես ճաշակի հարց: Պարզապես լրատվական դաշտում պետք է այնպիսի մթնոլորտ ձևավորվի, որ նման լրատվամիջոցները մերժվեն ընթերցողի կողմից:

Դա հնարավո՞ր է:

Կարծում եմ, այո:

Հիմա ամենալուրջ խնդիրն այն թեթևությունն է, որով ստեղծվում են հրապարակումները: Ամեն ինչ մատուցվում է չափազանց թեթև: Նկատի ունեմ ոչ թե ազատությունը, այլ որակը: Ոմանց թվում է, որ կարելի է հրապարակել նույնիսկ սևագիրը: Եվ դա մեծ խնդիր է:

Սևագիրը հրապարակելուց առաջ հարկավոր է մաքրագրել ու ստուգել, անգամ եթե հրատապության հարց կա: Պետք է առավելագույնս հարգալից լինել ընթերցողի հանդեպ: Լրագրողը առաջին հերթին պետք է հարգի ոչ թե քաղաքական գործչին, պատգամավորին, այլ իր ընթերցողներին:

Նկատվում է, որ լրագրողի կերպարը վարկաբեկվում է: Համենայնդեպս, տարբեր բարձր ամբիոններից լրագրողների հասցեին մեղադրանքներ են հնչում:

Չեմ սիրում խմբային գնահատականներն ու մեղադրանքները: Հնարավոր է, որ հազարավոր լրագրողներ համարվեն վարկաբեկված, իսկ մեկ լրագրող՝ ոչ: Հայաստանում շատ են հարգված ու հարգանքի արժանի լրագրողները:

Միգուցե նրանք եղանակ չե՞ն ստեղծում:

Ընդհակառակը, հենց նրանք են եղանակ ստեղծում: Եվ դա նկատվում է ընթերցողի գնահատականից: Բազմաթիվ լրագրողներ աշխատում են պրոֆեսիոնալության այն առավելագույն մակարդակի վրա, որի հնարավորությունը տալիս է Հայաստանի նյութատեխնիկական բազան:

Մոտենում են ընտրությունները: Մեդիա գրոհներ են սկսվելու, նաև ավելանալու են ֆեյք լրատվամիջոցները: Կեղծ լրատվության ծավալը մեծանալու՞ է:

Ինձ թվում է, այո, և դա բնական է: Ես ոչ թե դա եմ համարում անթույլատրելի, այլ այն, որ ամեն մի անհեթեթություն դառնում է լուր և հրապարակվում: Մեզ մոտ լրատվության 90%-ը հիմնված է անանուն ու անհասցե աղբյուրների ասածների վրա: Կարծես, լեգալ ինֆորմացիա չկա, դրա մեծ մասը հայթայթվել է մաքսանենգ ճանապարհով: Եվ դրա պատճառով լրատվական դաշտի հանդեպ նվազել է վստահությունը:

Երբ լրագրողը դառնում է պատգամավոր, ենթագիտակցաբար սպասելի է, որ նա ինչ-որ քայլեր կանի հանուն լրատվական դաշտի թափանցիկության ու խոսքի ազատության: Համաձա՞յն եք:

Իմ ղեկավարած լրատվամիջոցում եղել է խոսքի կատարյալ ազատություն: Պաշտոնապես եմ ասում՝ չի եղել որևէ լրագրող, որը կարող է պնդել, որ ես որպես գլխավոր խմբագիր սահմանափակել եմ նրա խոսքի ազատությունը: Կարծոււմ եմ, շատ այլ լրատվամիջոցներ էլ կարող են նույնը ասել: Սահմանափակումներն ու պահանջները կապված են եղել միայն որակի հետ:

Այդ պատճառով էլ ինձ համար հրատապ չի եղել գնալը Ազգային ժողով ու Հայաստանի խոսքի ազատությունը պաշտպանել, մանավանդ որ ԵԽ անդամ դառնալուց հետո Հայաստանում այս ոլորտում բազմաթիվ օրենսդրական փոփոխություններ արդեն իսկ տեղի էին ունեցել իմ պատգամավոր դառնալուց առաջ:

Հարցազրույցը` Նունե Հախվերդյանի