Media.am-ը շարունակում է Հայաստանում լույս տեսնող թերթերի պատասխանատու ղեկավարների հետ հարցազրույցները՝ տպագիր մեդիայի խնդիրների ու գոյատևման հեռանկարների շուրջ: Շարքի ավարտին կամփոփվեն ընդհանուր միտումները:

Մեր զրուցակիցը «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի հրատարակիչ «Դարեսկիզբ» ՍՊԸ-ի տնօրեն, ինչպես նաև «ՀԺ»-ի թղթակից, տնտեսական մեկնաբան Հայկ Գևորգյանն է:

«Դեռ երկար ժամանակ հանգիստ չենք թողնի նրանց, ովքեր չէին ուզենա, որ մեր թերթը լիներ»

«Հայկական ժամանակ» օրաթերթ

Հիմնադրվել է 1999թ.:
Տպաքանակը՝ 2700:
Տպագրություն՝ սև և սպիտակ, 8 էջ:
Գինը՝ 200 դրամ:
Ֆինանսական աղբյուրները՝ վաճառք և գովազդ:
Հրապարակվում է նաև առցանց տարբերակով:

Հրաշալի պայմաններ են, երբ որևէ թերթի ֆինանսական աղբյուրներն են միայն գովազդն ու վաճառքից ստացված գումարը: Բայց Հայաստանում նման բան հնարավո՞ր է:

Հնարավոր է, և դա մեզ համար սկզբունք է: Վաճառքից ու գովազդից ստացվող գումարները մինչև անցած տարի բավարարում էին մեր թերթի կենսագործունեության համար: Նույնիսկ շոշափելի շահույթ էինք ստանում, որովհետև տպաքանակը բարձր էր:

Շահույթն ու՞ր էր գնում:

Բաշխում էինք բաժնետերերի միջև:

Ովքե՞ր են բաժնետերերը:

Կթվարկեի, թաքցնելու նպատակ չունեմ, պարզապես նրանցից թույլտվություն չեմ հարցրել: Կարող եմ ասել, որ նրանցից մեկը ես եմ: Պատկան մարմիններում նշված են բոլոր բաժնետերերի անունները: Մի փոքր բաժնեմաս նախկինից է եկել. 1998-ին, երբ իշխանություններն անսպասելիորեն փակեցին «Օրագիր» թերթը, ու խնդիր էր դրված արագ վերահրատարակվել որևէ թերթի անվան տակ, վերցրինք արդեն գոյություն ունեցող, բայց այդ պահին արդեն երկար ժամանակ չհրատարակվող «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի անունը, որն ուներ իր բաժնետերերը:

Այդ բաժնետերերից մեկը մինչև հիմա ունի իր մասնաբաժինը: Ասեմ, որ Նիկոլ Փաշինյանը բաժնետեր չէ, իսկ պատգամավոր ընտրվելուց հետո հրաժարվել է թերթի գլխավոր խմբագրի պաշտոնից:

Նիկոլ Փաշինյանի կինը՝ Աննա Հակոբյանը, բաժնետեր չէ՞:

Ոչ, թերթի բաժնետեր չէ:

Հայկ Գեւորգյան
ուսանկարը՝ Ֆոտոլուրի 

Կոպիտ հաշվարկներով թեկուզ, վերջին տարիներին շահույթի ո՞ր մասն եք ներդրել թերթի ընդլայնման, զարգացման համար: Թե՞ արդեն անիմաստ է տպագիր թերթի զարգացման համար ներդրումը:

Երբ ասում եմ, որ շահույթը բաշխում ենք բաժնետերերի միջև, նկատի ունեմ հաշվապահական ձևակերպումը: Շահույթի մի մասը այսպես թե այնպես տարբեր ծախսերի տեսքով հետ է վերադառնում թերթ:  

Հունվարի մեկից թերթի գինը դարձավ 200 դրամ: Կրպակում հարցրել եմ, թանկանալուց հետո լավ չի վաճառվում: Արժե՞ր թանկացնել:

Արժեր: Գինը չենք կարող իջեցնել: Տպաքանակը երևի կկրճատենք: Տպագիր թերթերի ծախսերն անընդհատ մեծանում են: 5-6 տարի առաջ, որպեսզի չբարձրացնեինք թերթի գինը, վարկ վերցրինք, տպարան հիմնեցինք: Տպարանի գործունեության սկզբունքն այն էր, որ ինքը պիտի շահույթ չստանա, որպեսզի տպագրական ծախսը հասցվի հնարավոր նվազագույնի:

«Հայկական ժամանակ»-ն այդ տպարանում բաժնետեր է: Բայց դա օգնեց մինչև 2015թ.: Ծախսերը մեծանում են, իսկ տպաքանակները նվազում են՝ պայմանավորված նորագույն տեխնոլոգիաներով:

Օրինակ՝ տարիներ առաջ հաշվարկում էինք, որ եթե նեթբուքները Հայաստանում տարածում գտնեն, թերթերի տպաքանակները կնվազեն, ինչպես ամբողջ աշխարհում: Բայց նեթբուքներն այդքան տարածում չստացան, դրանց փոխարեն եկան պլանշետները, ինչին մենք պատրաստ չէինք: Եվ ամբողջ աշխարհում դա կտրուկ նվազեցրեց թերթերի տպաքանակները. անգամ աշխարհի առաջատար թերթերի տպաքանակները 2-3 անգամ կրճատվեցին:

Բայց նրանց դեպքում, ասենք, մեկ ու կես միլիոնից 1 միլիոն դառնալն ուրիշ վիճակ է, մեր դեպքում, 3000-ից 1000 դառնալն՝ ուրիշ:

Ոչ: Հայաստանում վաճառվող թերթերի քանակը բնակչության թվի համեմատ բոլորովին էլ վատ ցուցանիշ չէ:

Բնակչությունն է շատ քիչ, շուկան է շատ փոքր, դա է խնդիրը: Իսկ երբ թերթի տպաքանակը նվազում է, բարձրանում է մեկ օրինակի ինքնարժեքը: Այսօր մեր թերթի մեկ օրինակի ինքնարժեքը մոտենում է վաճառքի գնին: Բարձրացրինք գինը, դա էլ կբերի տպաքանակի որոշակի նվազեցման: Մենք հաշվարկներ ունենք, որ թեկուզ փոքր տպաքանակով հրատարակումը գուցե վնասաբեր չլինի:

Դա շատ կարևոր է թերթի անկախության համար. որպեսզի նա ֆինանսավորման այլ աղբյուրների հետևից չընկնի, պարզ ասած՝ ուրիշի ձեռքին չնայի: Եթե տեսնենք, որ այդպիսի խնդիր կա, ավելի լավ է՝ չտպագրվի «Հայկական ժամանակ»-ը, քան որոշակի մարդկանցից կամ շրջանակներից կախում ունենա:

Այս պայմաններում «զրո» շահույթը բացառելու բանաձև ունե՞ք:

Այո, ունենալ որակյալ թերթ, որը պահանջարկ ունի: Որակյալ ասելով՝ առաջին հերթին բովանդակությունը նկատի ունեմ: Թերթի ձևավորումը, չգիտեմ, որոշակի փոքր ազդեցություն երևի կարող է ունենալ, բայց հիմնական ընթերցողի պահանջներն առաջին հերթին բովանդակային են:

Հայկ Գեւորգյան
Լուսանկարը՝ Ֆոտոլուրի 

Ո՞վ է ձեր ընթերցողը: Ու՞մ համար է տպագրվում «Հայկական ժամանակ»-ը:

Առաջին հերթին քաղաքական էլիտան է շատ ուշադիր կարդում մեր թերթը: Տնտեսական շրջանակներում էլ մեծ պահանջարկ ունի, որովհետև այսօր Հայաստանում տնտեսական վերլուծական դաշտը, ցավոք, լավ չի արտահայտված. տնտեսական ոլորտի լրագրողների պակաս կա:

Իսկ հանրության շրջանում մեր ընթերցողների մեծ զանգվածը կազմում են 35-50 տարեկանները: Ռեսուրսներ չունենք, որ շատ մանրակրկիտ ուսումնասիրենք մեր լսարանը: Ստացվեց՝ քաղաքական էլիտան, տնտեսական էլիտան ու միջին տարիքի ընթերցողը:

Գովազդը թերթու՞մ է ավելի թանկ, թե՞ առցանց տարբերակում:

Տարբեր շուկաներ են: Թերթում գովազդը կարող է շատ ավելի փոքր մակերես զբաղեցնել, բայց ավելի ազդեցիկ լինել:

Մտնում եք կայք՝ լուրերին հետևելու, չէ՞: Գովազդներին այդքան էլ ուշադրություն չեք դարձնում: Իսկ թերթը երբ վերցնում եք, ձեր կարդալիքը կարդացիք, գովազդը, միևնույն է, «աչքի տակ» է:

Բայց դեռ չի կարելի հաստատ պնդել, թե որ տարբերակում է թանկ: Եթե հինգ տարի առաջ, ասենք, պայմանական եմ ասում, լրատվական դաշտի 10%-ն էին զբաղեցնում կայքերը, հիմա՝ 70%-ը: Անցումային շրջանը շարունակվում է: Կայունության ինչ-որ մակարդակի կգա, որից հետո կարելի է որոշակի վերլուծություններ անել՝ գովազդն ավելի ազդեցիկ, թանկ է թերթու՞մ, թե՞ կայքում:

Հանրավճարի գաղափարը չե՞ք փորձել՝ սիրելի ընթերցողս, մի քիչ փող տուր, որ քո սիրած թերթը շարունակի տպվել:

Մի անգամ ենք փորձել: 2009թ., երբ երեք պատգամավոր-օլիգարխները՝ Ռուբեն Հայրապետյանը, Սամվել Ալեքսանյանը և Լևոն Սարգսյանը, մեզ դատի տվեցին՝ պատիվն ու բարի համբավը իբր վիրավորելու մեղադրանքով, 6 միլիոն դրամի կարգի փոխհատուցում պիտի վճարեինք: Այդ ժամանակ դիմեցինք հանրությանը և խնդրեցինք աջակցել մեզ: Ամենատպավորիչը՝ փոքր-փոքր գումարներով ու շատ արագ հավաքվեց: Հենց գումարի չափը լրացավ, հայտարարաություն արեցինք՝ շնորհակալություն, անհրաժեշտ գումարը հավաքվել է, արդեն մի փոխանցեք:

Սահմանված ժամկետում վճարեցինք գումարը: Բայց դրա տակ քաղաքական խնդիր կար. հասարակությունը դրանով ինչ-որ կերպ իր դժգոհությունը հայտնեց օլիգարխների պահվածքին: Ես չգիտեմ, եթե սովորական, այլ հավասար պայմաններում դիմենք նման խնդրանքով, կստացվի՞: Չնայած, գաղափարը վատը չէ, գուցե կարելի է փորձել:

Ինչքա՞ն ժամանակ կդիմանա տպագիր «Հայկական ժամանակ»-ը, ապագա ունի՞:

Կարծում եմ, որ դեռ երկար ժամանակ մենք հանգիստ չենք թողնի նրանց, ովքեր չէին ուզենա, որ «Հայկական ժամանակ» թերթը լիներ:

Իսկ ընդհանրապես՝ Հայաստանում տպագիր մեդիայի ճակատագիրը հնարավոր չէ անջատել ամբողջ աշխարհի միտումներից. գուցե մեզ մոտ մի քիչ ավելի կտրուկ կամ, հակառակը, ավելի սահուն լինի, բայց այն, ինչ կլինի աշխարհում, վաղ թե ուշ լինելու է նաև այստեղ: Եվ, կարծում եմ, որ աշխարհում կգա, կկանգնի ինչ-որ մի մակարդակի, նույն բանն էլ կլինի Հայաստանում:

Ասեմ ինչու: Որպես ընթերցող՝ այնքան էլ հեռու չեմ նոր տեխնոլոգիաներից, բայց կայքում ինչ-որ բան գտնելը շատ ավելի դժվար է, քան թերթում: Կայքում լիքը բան է խցկած. բոլորին հետաքրքրիր տեղեկությունները կայքի «առաջին էջում» պետք է լինեն, բայց էկրանը դրա համար շատ փոքր է, չի տեղավորվի: Իսկ թերթը կայքից առանձնանում է նրանով, որ ամեն ինչ չես ճխտում մեջը: Դու տեսակավորում, դասավորում ես այն տրամաբանությամբ, ինչը կհետաքրքրի քո ընթերցողին, որ էջում որը լավ կկարդացվի:

Լավից լավն ես թերթում դնում, ֆիլտրած է մի տեսակ: Բացի այդ՝ կայքի «ֆիշկա»-ն լուրերը օպերատիվ ու արագ տեղադրելն է, իսկ թերթի «ֆիշկա»-ն տեղեկատվությունը «եփելն» է, նախապատմությունը ներկայացնելն է, իրադարձությունը ավելի ամբողջական տալն է, հնարավոր զարգացումները կանխատեսելն է… Այս իմաստով, թերթերին փոխարինել դեռ չի լինում ու, կարծում եմ, որ դեռ շատ երկար ժամանակ թերթերը կմնան:

Հարցազրույցը՝ Ռուզան Խաչատրյանի