«Մեդուզա» ինտերնետային լրատվական հարթակը թեև ընդամենը կես տարվա պատմություն ունի, սակայն շատ արագ կարողացել է ռուսալեզու լսարանին մատակարարել օրիգինալ ձևաչափերով կառուցված տեղեկատվություն:

«Մեդուզա»-ի խմբագրությունը տեղակայված է Ռիգայում, ինչը նաև ստիպված քայլ էր: Երբ օրական միլիոնավոր թրաֆիք ունեցող ռուսական «Lenta.ru» լրատվականը ճնշումների ենթարկվեց, իսկ գլխավոր խմբագիր Գալինա Տիմչենկոն  ազատվեց աշխատանքից, որոշվեց նոր կայք ստեղծել, բայց արդեն որոշակի երաշխիքներով (Լատվիայում ռուսական օրենքները չեն գործում): 

«Մեդուզա»-ն, հաշվարկելով ռուսական արգելքների ռիսկերը, իր բովանդակությունն առաջին հերթին հասանելի դարձրեց բջջային հավելվածների համար, որպեսզի բացառվեն արգելափակումները:

«Մենք ինֆորմացիայի տարածման ազատության կողմնակիցն ենք, արհամարհում ենք պրոպագանդան, զզվանքով ենք վերաբերվում չինովնիկների ու խոշոր բիզնեսի շահերին»,- այսպես է բնութագրել իրենց ոճը Գալինա Տիմչենկոն: Կայքը չի գրում ամեն ինչի մասին, այլ փորձում է «կենսական նվազագույն ինֆորմացիա ապահովել»:

Հնչեղ ու հիշվող անվանում ընտրած «Մեդուզա»-ն բացառապես տեքստային բովանդակություն ունի, ըստ «Մեդուզայի» նոր ժանրերի և հատուկ նախագծերի պատասխանատու Ալեքսանդր Պոլիվանովի՝ վիդեոն իրենց համար դեռ շքեղություն է: Երևանում անցկացված «Թվապատում» կոնֆերանսին ներկայացնելով իրենց կայքի աշխատանքային սկզբունքները՝ Ալեքսանդր Պոլիվանովը նշեց, որ լրատվական կայքը միայն լուրերի հույսին մնալ չի կարող, նոր ձևաչափեր են անհրաժեշտ: Ինֆորմացիայի ընտրությունն ու մատուցումը որքան խորքային, այնքան էլ պարզ ու գրավիչ պիտի լինի:

«Մեդուզա»-ն աշխատում է ռուսական լսարանի համար, բայց Ռուսաստանից դուրս: Այդպես ապահո՞վ է:

Դրսից աշխատելը մի կողմից լավ է, քանի որ քեզ ազատ ես զգում ու կապված չես ոչ մի կուսակցության կամ այլ ուժի հետ: Իսկ ամենակարևորն այն է, որ Ռիգան շատ հարմար քաղաք է առանց ավելորդ թղթաբանական քաշքշուկների ու ստուգումների բիզնես բացելու համար:

Հիանալի է, երբ պարզապես քո գործով ես զբաղվում՝ ուշադրությունդ չշեղելով կողմնակի խնդիրների վրա, ասենք՝ հրշեջների, սանիտարական ստուգումների և այլն: Անկասկած, Մոսկվայում աշխատելը բարդ կլիներ, քանի որ կգտնվեինք պատասխանատվության բեռի տակ՝ ամեն րոպե մտածելով, որ կարող է այցելել «Роскомнадзор»-ը (կապի, ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ու զանգվածային հաղորդակցության ոլորտում ծառայություններ իրականացնող հսկիչ կոմիտե- խմբ.), որը հիմա ակտիվորեն նախազգուշացնում ու փակում է կայքերը:

Բայց մյուս կողմից՝ մտավախություն կա, որ կարելի է փոքր-ինչ կտրվել համատեքստից ու կորցնել ընթերցողին: Չէ՞ որ մենք չգիտենք, թե մեր ընթերցողները սրճարանում նստած՝ ինչի մասին են խոսում:

Ֆեյսբուքը կա…

Իհարկե, դա օգնում է, բայց, միևնույն է, կես քայլ ուշանալու վտանգ կա: Մարդիկ կարող են ավարտել որևէ թեմայի քննարկումը, իսկ մենք նոր սկսենք գրել դրա մասին: Տարածության խնդիրը երբեմն զգացնել է տալիս: Բայց, իհարկե, մենք աշխատում ենք հաճախ լինել Մոսկվայում ու կապը չկորցնել իրականության հետ: Բացի Ռիգայում աշխատող 10 լրագրողներից` նաև 4 հատուկ թղթակից ունենք Մոսկվայում:

«Մեդուզա»-ն շատ ամուր կառուցվածք ունեցող կայք է: Հայաստանում, օրինակ, լրատվական կայքերը չափազանց շատ են, բայց հիմնականում լուրերի շիլա են ստեղծում: Արագ պատրաստվող շիլայից խուսափելու համար ինչպիսի՞ հնարքներ եք կիրառում:

Ես ինքս լրագրողական կրթության երկրպագու չեմ (մեր խմբագրությունում, օրինակ, դիպլոմով լրագրողներ չկան): Կարծում եմ՝ լրագրողի համար ամենակարևորն այն է, թե ինչ թիմում է նա հայտնվել, ինչ փորձառություն ստացել և ինչ ռեժիմով է սովոր աշխատել:

Իմ բախտը բերել է. ես լավ ուսուցիչներ եմ ունեցել՝ «Գազետա»-ում բիզնեսի ոլորտի լրագրողական նյութեր կառուցել ինձ սովորեցրել է Կիրիլ Խառատյանը: Ընդհանրապես «Մեդուզա»-ի լրագրողները շատ պատրաստված ու կայացած են:

Վստահ եմ, որ լրագրության մեջ փորձն ավելի արժեքավոր է, քան կրթությունը: Ի վերջո, դա կիրառական մասնագիտություն է, և որքան վաղ ես սկսում գրել ու լսարանի համար աշխատել, այնքան ավելի արագ կհասնես հաջողության:

Թվում է, թե «Մեդուզա»-ն չի վազում արագության հետևից ու չի ձգտում առաջինը հայտնել այս կամ այն լուրը: Իսկ ի՞նչն եք առաջնային համարում մրցակցության դաշտում:

Մենք արագության հետևից չեն ընկնում, բայց շատ տհաճ է, երբ մյուսները աշխատում են զգալիորեն ավելի արագ, քան մենք:

Իհարկե, կոշտ ու հստակ բանաձև լինել չի կարող: Պարզ է, որ լուրն այն է, ինչ տեղի է ունեցել մի քանի ժամ առաջ, չի կարելի լուր գրել երեկվա դեպքերը հայտնելով (դա անիմաստ և բավականին հիմար քայլ է): Մրցակցելու համար պիտի չկրկնվող բովանդակություն ստեղծես: Այդ տեսակետից` մեծ ու երկարատև լրագրողական աշխատանք պահանջող նյութերը ռիսկային չեն, քանի որ ցանկացած պարագայում էլ դրանք տարբերվում են մյուսների արածից թե՛ իրենց ձեռագրով, թե՛ ձևաչափով, թե՛ մտածելակերպով:

Իհարկե, պատահում է և շատ տարօրինակ է դիտվում, երբ մի քանի կայքերում նույն մարդու հետ հարցազրույցներ են հրապարակվում: Այդ դեպքում, իհարկե, հաղթում է նա, ով առաջինն էր:

Իսկ միգուցե նա, ով մի երկու հարց ավելի՞ է տվել:

Եղել են դեպքեր, երբ, տեսնելով, որ մարդը միաժամանակ մի քանի լրատվամիջոցների է հարցազրույց տվել, մենք հրաժարվել ենք հանդիպել իր հետ, քանի որ ինչ էլ անես, նույն հարցերն ու պատասխաններն են ստացվելու:

Ձեր կարծիքով՝ Ռուսաստանի մեդիա շուկան շարունակելու՞ է նեղանալ ու սահմանափակվել:

Ռուսաստանի մեդիայի շուկան, չնայած արգելքներին ու քարոզչությանը, շարունակում է զարգանալ: Տաղանդավոր լրագրողներ ու լավ գաղափարներ կան, որոնք պարբերաբար կարողանում են լուրջ հարցեր բարձրացնել:

Իրականում մեդիայի ճնշման մեխանիզմները գործում են անհավասարաչափ. մեկին ճնշում են, մյուսին՝ ոչ, և հնարավոր չէ հասկանալ, թե ինչու և ինչ օրենքներով է դա տեղի ունենում:

Հնարավո՞ր է ինքնածախս, միայն գովազդով աշխատող անկախ մեդիա ստեղծել:

Դա նոր բիզնես է, վստահ եմ՝ ամեն ինչ դեռ առջևում է:

Մենք կես տարի առաջ ենք հիմնադրվել և, իհարկե, դեռ վնասով ենք աշխատում: Բայց ունենք բավականին խիստ բիզնես պլան, որի համաձայն՝ երեք տարում պիտի դառնանք շահավետ բիզնես: Մենք շատ լավ գովազդային բաժին ունենք և գովազդատուների հետ կոնկրետ, կետային ենք համագործակցում:

Կյանքը ցույց տվեց, որ բաներային գովազդը կայքերում գործուն չէ, քանի որ զզվեցնում է այցելուներին ու դառնում ոչ էֆեկտիվ: Թե՛ գովազդատուն, թե՛ մեդիան ավելի շատ շահագրգռված են նոր ձևաչափեր հնարել: Օրինակ` վերջերս մենք բացատրական քարտերի նման գովազդային տեքստ գրեցինք բանկերից մեկի համար (իհարկե, նշելով, որ դա գովազդային հիմունքներով է): Հետաքրքիր է, որ այդ տեքստի ընթերցումնրի քանակը գրեթե հավասարվել էր մեր սովորական նյութերի թրաֆիքին:

Բնական է, որ գովազդատուները գոհ մնացին, քանի որ մի քանի օրում բանկի հաճախորդների աճ գրանցվեց, ու բանկը հետ բերեց գովազդային ծախսերը: Լավ էր թե՛ մեզ, թե՛ նրանց համար:

Այնպես որ մենք փորձում ենք (քանի դեռ փոքր խմբագրություն ենք) անհատական կապերով ու հատուկ նախագծերով գումար վաստակել:

Ալեքսանդր Պոլիվանովը` Թվապատում մեդիա կոնֆերանսին

Չկա՞ ցանկություն դառնալ բազմալեզու միջազգային լրատվական հարթակ:

Ցանկություն, իհարկե, կա, խնդիրը հնարավորություններն են: Հիմա դրանք այնքան էլ մեծ չեն: Այս տարվա փետրվարին մենք ստեղծեցինք նաև անգլալեզու տարբերակը, որը հասցեագրված է առաջին հերթին արևմտյան լրագրողներին, սլավոնական մշակույթով հետաքրքրվածներին: Դա կայք է, որտեղ Ռուսաստանն է՝ առանց պրոպագանդայի: Ու թեև այն շատ այցելուներ չունի, բայց հեղինակություն է վայելում. մեր նյութերից օգտվում են նրանք, ովքեր ուզում են իմանալ Ռուսաստանի մասին:

Հայաստանի հետ համագործակցելու, նյութեր փոխանակելու հնարավորություններ տեսնու՞մ եք:

Մենք բաց ենք ցանկացած համագործակցության համար: Եվ հիմա Երևանում մասնակցելով կոնֆերանսին` ես շատ հետաքրքիր մարդկանց հետ ծանոթացա:

Կոնֆերանսին, խոսելով ձեր խմբագրության աշխատաոճի մասին, շեշտեցիք, որ կարևոր է չկորցնել երջանկության զգացումը: Ստացվու՞մ է:

Քանի որ հիմա ամեն օր զբաղված եմ նոր նախագծերի ստեղծումով ու հնարումով, իհարկե, երջանիկ եմ: Ցանկացած նոր բան միշտ երջանիկ իրադարձություն է:

Օրինակ` մեր «Երեկոյան Մեդուզա» նախագիծը, որը օրվա լուրերը սեղմ տարբերակով ուղարկում է բաժանորդներին, օգտագործում է ոչ ֆորմալ, խոսակցական լեզուն (մենք այս նախագիծը անվանում ենք՝ զրույց ընթերցողի հետ): Եվ երբ ընթերցողը մեզ պատասխան նամակներ է ուղարկում, դա շատ հաճելի է:

Ընդհանրապես երբ զգում ես, որ տեքստերդ ոչ թե դատարկության մեջ են նետվում, այլ տեղ են հասնում, իհարկե, երջանիկ ես:

«Մեդուզա»-ն գրավիչ է լսարանի համար իր պարզ՝ քարտադարանի նման կառուցվող տեքստերի շնորհիվ: Որքանո՞վ եք կարևորում այդ պարզությունը:

Այո, մենք ջանում ենք բացատրել ու պարզեցնել, քանի որ թվում է, թե ռուսերենով հիմա դա քչերն են անում: Իսկ մեր օրենքներն, իրոք, այնպիսի խրթին լեզվով են գրված, որ ստիպված ենք այն ուղղել կամ էլ բառիս բուն իմաստով ռուսերեն թարգմանել:

Դա մեր գլխավոր խնդիրներից մեկն է, որը մատնանշել էինք դեռ կայքի ստեղծման նախնական քննարկումներին: Մենք պարզ ձևով պատմում ենք բարդ բաների մասին:

Անգամ փորձում ենք անհետաքրքիրը հետաքրքիր դարձնել: Կարծում եմ՝ յուրաքանչյուր լրագրող էլ գիտի, որ եթե իրեն թեման առանձնապես չհետաքրքրի, նա վատ տեքստ կգրի: Մեր խմբագրության ժողովների ու թեմաների քննարկման ժամանակ, օրինակ, հաճախ միտումնավոր քարկոծում ենք միմյանց թեմաները, և երբ լրագրողը սկսում է ակտիվ պաշտպանել իր ընտրած թեման, բոլորը հասկանում են` ուրեմն նա ուզում է գրել: Եվ, որպես կանոն, լավ էլ ստացվում է:

Մենք բոլորս էլ մեր գործի ֆանատիկոսներ ենք, և կարծում եմ` դա է լավ աշխատող խմբագրության գաղտնիքը:

Հարցազրույցը` Նունե Հախվերդյանի
Լուսանկարները` Ջուլիետ Մարտիրոսյանի և Սոնա Քոչարյանի