Սոցիալական մեդիայի պրոդյուսեր, լրագրող Աննա Շամանսկայան ռուսալեզու մեդիա դաշտի այն աստղերից է, որը կարողացել է պահանջված ու գնահատված դարձել բացատրական լրագրությունը:

Բարդի մասին խոսել պարզ. սա է նրա սկզբունքը:

Նա աշխատում  է Currenttime.tv  (Настоящее время) ռուսալեզու հեռուստաալիքում, որը «Ազատություն» ռադիոկայանի և «Ամերիկայի ձայնի» համատեղ նախագիծն է:

Արդեն երկու տարի գոյություն ունեցող Currenttime.tv-ը փորձում է այլընտրանք լինել ռուսաստանյան պետական ալիքներին՝ պատրաստելով կարճ տեսանյութեր, բացատրական և հատուկ նախագծեր:

Աննա Շամանսկայան Երևանում անցկացրեց վարպետության դաս՝ օգնելով հայաստանցի լրագրողներին բացառապես հեռախոսով նկարահանված տեսանյութերը ներկայացնել առավել հակիրճ, ինֆորմատիվ ու գրավիչ:

Եվ քանի որ միշտ հետաքրքիր ու արդյունավետ է, երբ խորհուրդ է տալիս ոչ թե դասախոսը, այլ գործող ու շատ զբաղված լրագրողը, մենք փորձեցինք նաև այս զրույցի ընթացքում մի քանի կանոններ ձևակերպել՝ տեսանյութերի հետ աշխատող լրագրողների համար:

Վիդեոն գերակշռում է մեդիա դաշտում: Դա լա՞վ է:

Դա ոչ լավ է, ոչ վատ, դա այն է, ինչ լսարանը ընկալում է: Ցանկացած լրագրող փորձում է գտնել իր լսարանն ու հասցնել նրան տեղեկություն: Եվ եթե լսարանը ավելի շատ ուզում է ոչ թե կարդալ, այլ դիտել և այն էլ հեռախոսներով, ուրեմն մենք պետք է հաշվի առնենք լսարանի ցանկությունները:

Ճիշտ պատրաստված տեսանյութերը երբեք չեն կորցնի իմաստը: Այնպես որ, լավ վիդեոն լավ բան է:

Ինչպե՞ս կարելի է բարդ թեմայի մասին հեշտությամբ խոսել, բայց չկորցնել իմաստը: Կարո՞ղ ենք մի քանի քայլերով ձևակերպել այդ ընթացքը:

Երևի նախևառաջ հարկավոր է ներկայացնել խնդիրը կարճ արտահայտություններով, առանց այն բարդացնելու բազմաշերտությամբ: Այսինքն, բառիս բուն իմաստով՝ ներկայացնել երկու կողմերը և ուրիշ ոչինչ: Չկա մոխրագույն, կա միայն սև ու սպիտակ:

Մենք ժամանակ ու հնարավորություն չունենք կանգ առնելու այլ գույների վրա, քանի որ օգտագործում ենք երեք-չորս նախադասություն: 

Գաղափարն այն է, որ ցանկացած լուրջ խնդիր կարելի է տեղավորել կարճ տեսանյութում: 

Կարճ ու թեթև վիդեոն ունի առավելություն. այն արագ է վերջանում:

Եվ եթե մարդուն այն հետաքրքրում է, ուրեմն հետագայում նա ավելի շատ տեղեկություն կհավաքի արդեն այլ աղբյուրներից: Իսկ եթե կարճ վիդեոն նրան հետաքրքիր չէ, նա միայն դրանով էլ կսահմանափակվի ու այլևս այդ խնդրի չի վերադառնա:

Կարճը խա՞յծ է:

Որոշ իմաստով, այո: Մենք ընդամենը ցույց ենք տալիս, իսկ լսարանն ինքն է որոշում, ուսումնասիրել թեմաներն ավելի խորը, թե՝ ոչ:

Եթե զգում ենք, որ թեման հետաքրքիր է, ինքներս ենք խորանում: Սովորաբար նույն թեմաներով պատրաստում ենք միաժամանակ մի քանի ձևաչափեր: Կամ կարճ տեքստով վիդեո, կամ մեծ տեքստային հետաքննություն՝ կարճ տեսանյութերով:

Փորձում ենք անել այնպես, որ մարդիկ մի ձևաչափից անցեն մյուսը: Կարդան, հետո դիտեն, տարածեն դիտածը, հետո նորից կարդան:

Կան չափազանց բարդ թեմաներ, օրինակ էկոլոգիան, մարդու իրավունքները, տնտեսությունը: Հազար տեսակետ կարող է լինել, շահերի խառնուրդներ, ինչպե՞ս եք դրանք հանգեցնում պարզ գույների:

Կարծում եմ՝ սկզբից հարկավոր է թեմայի մասին կարդալ որքան հնարավոր է շատ: Ինքնուրույն կարդալ՝ չվստահելով այդ գործը ուրիշներին:

Եվ երբ կարդաք խնդրի մասին գոյություն ունեցող ամեն ինչը (պատմական ուսումնասիրությունները, այսօրվա լրահոսը և այլն), ընտրում եք տեսակետը, առանցքը, միջուկը:

Օրինակ, մենք վերջերս նյութ էինք արել Աֆղանստանից սովետական զորքերի դուրս բերման մասին: Թվում էր, որ թեման աղքատիկ է, քանի որ չէինք պատրաստվում պատմել, թե ինչու էին այդ զորքերը մտել Աֆղանստան: Եվ այս իրավիճակում կարևոր էր խմբագրելն ու մոնտաժելը՝ կենտրոնանալով մեկ թեմայի վրա ու անտեսելով հարակից թեմաները:

Մենք նպատակ չունենք պատմել ամեն ինչի մասին, մենք գրքեր չենք գրում: Անում ենք հակառակը՝ հավաքում ենք բոլոր հնարավոր տեղեկությունն ու կենտրոնանում մեկ կամ երկու կետերի վրա:

Արդյոք մի՞շտ ընտրում եք կարևորը:

Դա արդեն կախված է լրագրողի պատասխանատվությունից: Կարճ բացատրական լրագրության առաջին քայլը հենց դա է. կարդալ թեմայի մասին որքան հնարավոր է շատ, հետո դուրս շպրտել կարդացածի մեծ մասը: Պարզապես մոռանալ դրա մասին:

Երկրորդ քայլը՝  փորձել անել այնպես, որ կարճ վիդեոն լինի ինքնաբավ ու հասկանալի, առանց ավելորդ տեքստի, հղումների, հոդվածների, որ այն դիտելով՝ հասկանալի լինի ողջ թեման, երևան կոնֆլիկտի բոլոր կողմերը:

Տեքստ գրելը մի բան է, վիդեո նկարելը՝ այլ: Տեքստն ու վիզուալ բաղադրիչը օգնում են միմյանց:

Եթե ճիշտ եք կառուցում վիդեոն, երկու անգամ ավելի շատ տեղեկություն ենք ներառում, քան միայն տեքստում:

Վիդեոյով կարելի է ցույց տալ թվերը, վիճակագրությունը, որոնք տեքստում շատ տեղ են զբաղեցնում ու լսելով դժվար են ընկալվում: 

Եթե վիզուալը շատ է, ազատագրվում է նաև լրագրողը ու ավելի մեծ տեղ է սկում գրավել իր աշխատանքում:

Իհարկե, պետք է հաշվի առնել, որ տարբեր սոցցանցեր տարբեր լսարան ունեն: Համապատասխանաբար նաև տարբեր են դիտման սովորույթները: Օրինակ, Յություբը դիտարկում են որպես հեռուստացույց, որտեղ դիտում են երկար հաղորդումներ, բաժանորդագրվում են ալիքներին:

Իսկ Ֆեյսբուքում երբեք չգիտեք, թե ձեր վիդեոն ում կհանդիպի, քանի որ մարդիկ ժապավենը անձայն թերթելու են ու պատահաբար են հանդիպելու ձեր աշխատանքին: Այդ դեպքում կարևոր է առաջին տպավորությունը:

Ձևաչափերի փոփոխությունները անհրաժեշտ են: Այն, ինչը դրվում է Յություբում, անպայման վերափոխվում է Ֆեյսբուքի համար:

Օրինակ, հաջողություն է, եթե Ֆեյսբուքում դիտեն ձեր վիդեոյի առաջին 30 վայրկյանները: Հետևաբար, Ֆեյսբուքի վիդեոն պիտի տևի 3-4 րոպե, իսկ դա նշանակում է, որ օգտագործվելու է առավելագույնը 500 բառ: 

Այսինքն, շատ բան ասել չեք կարող, ձեր անհրաժեշտ է որքան կարելի է սեղմել կարևոր ինֆորմացիան:

Առաջին երեք վայրկյաններով ուշադրություն եք գրավում, առաջին տասը վայրկյաններով բացատրում, թե ընդհանրապես ինչի մասին է նյութը: Դրանով է մարդը որոշում՝ մնա ձեզ հետ ու շարունակի նայել, թե առաջ անցնի: 

Ինձ թվում է, որ իրական պատմությունը պետք է պատմել տասը վայրկյանից հետո:

Մոտավորապես քանի՞ փաթեթավորում է ունենում մեկ նյութը:

Նվազագույնը երեք. վիդեոն հարմարեցվում է սոցիալական մեդիայի բոլոր հարթակների համար, նաև արվում է սթորի՝ ավելի կարճ, կտրտված 10-30 վայրկյանանոց նյութերի:

Ձեր կարծիքով, բոլո՞ր լրատվամիջոցները պիտի անցնեն այդ ճանապարհը:

Կարծում եմ՝ այո, քանի որ եթե ուզում ենք, որ լսարանը աճի, կոպիտ ասած՝ պիտի գնանք լսարանի հետևից և հարմարեցնենք մեր արտադրանքը հեռախոսով վիդեո դիտողների համար՝ անելով շեշտադրումներ յուրաքանչյուր սոցցանցի համար: 

Ընդ որում՝ չմոռանալով նաև ՏիկՏոկն ու Սնափչաթը, որտեղ թեև լուրջ լրատվամիջոցները հիմա անելիք չունեն, բայց կունենան մի քանի տարի հետո, երբ այնտեղ շփվող դեռահասները դառնան մեր լսարանը: Եվ հասկանալ, թե որքան է նրանց ինտերնետ գրագիտությունը:

Ստացվում է, որ մեկ լրագրողին բաժին է հասնում երեք փաթեթավորող:

Դա կախված է խմբագրության հնարավորություններից: Կան մարդիկ, որոնք կարող են ամեն ինչը անել ինքնուրույն, շվեյցարական դանակի նման: Բայց ես, օրինակ, չեմ մոնտաժում իմ նյութերը:

Մրցակից համարու՞մ եք ռուսական դաշնային հեռուստաալիքները:

Մենք չեն մրցում պետական լրատվամիջոցների հետ, ավելի շուտ համարում ենք մեզ նրանց այլընտրանք: Մենք ցույց ենք տալիս իսկական հերոսներին ու պատմություններ, իսկ շատ պետական ալիքներ ցուցադրում են ամեն ինչ (Ուկրաինա, Սիրիա և այլն) բացի բուն ռուսաստանյան իրականությունից: 

Եվ այդ պատճառով մենք շահում ենք:

Իհարկե, հասկանում ենք, որ մարդկանց իրավունքների, այդ թվում նաև լրատվամիջոցների իրավունքների մասին նյութերը կարող են դիպչել որոշ մարդկանց շահերին թե՛ Ռուսաստանում, թե՛ Կովկասում:

Բայց մեր թիկունքում է մեր կազմակերպության աջակցությունը: 

Ընդհանրապես լրագրողները հիմա մեծ հնարավորություններ ունեն ուղղիղ կերպով շփվելու լսարանի հետ: Կարող ենք ինքներս ստեղծել կայքեր, սոցցանցային խմբեր: Ի վերջո, հենց դա էլ անում են շատ լրագրողներ, երբ Ռուսաստանում փակվում են խոշոր լրատվամիջոցները: 

Իսկ կարո՞ղ է լրագրողն ավելի կարևոր լինել, քան այն լրատվամիջոցը, որտեղ նա աշխատում է:

Այո, մանավանդ հիմա: Օրինակ, ռուսալեզու միջավայրում լրագրողներն ավելի շատ աշխատում են պահպանել իրենց սեփական հեղինակությունը, քանի որ միշտ էլ լսարանը հավատում է կոնկրետ դեմքին:

Մարդը հավատում է մարդուն:

Լսարանի տեսանկյունից՝ ցանկացած մեդիա անդեմ է, քանի դեռ նրանք չեն ճանաչում, չեն տեսնում, չեն կարդում ու չեն վստահում լրագրողներին: Ընդ որում՝ կարդում են նաև Ֆեյսբուքում, Թվիթերում և այլ տեղերում, հետևում են լրագրողների անցած ճանապարհին:

Լրագրողն ինքն է բրենդ: 

Հարցազրույցը Նունե Հախվերդյան