Լրատվական կայքերում գովազդների տեղադրման կանոնները փոքր-ինչ փոխվել են։ Խոսքը մասնավորապես բաներային գովազդների մասին է։ Եթե 7-8 տարի առաջ բաների գովազդի գումարը ֆիքսված էր՝ տեղադրման չափից, ձևից ու տեղանքից կախված, ապա հիմա կայքը նման գովազդից գումար է ստանում բաների յուրաքանչյուր դիտման դիմաց։  

«Մեդիա Սիսթեմս» գովազդային գործակալության մեդիա-տնօրեն Յանա Յանիկյանն ասում է, որ մեկ տարի է, ինչ փորձեր են անում ներդնել նաև նոր մեթոդ՝ բաներային գովազդի համար վճարել օգտատիրոջ գործողության դիմաց, օրինակ գովազդվող ծառայությունը ներբեռնելու կամ գրանցվելու համար։   

Դիջիթալ գովազդների, դրանց արդյունավետության, ոլորտում առկա խնդիրների և այլնի մասին Media.am-ը զրուցել է Յանա Յանիկյանի հետ։  

Համացանցային գովազդների շուկայում ստեղծվել է նոր իրականություն։ Ինչո՞վ է այն պայմանավորված։ 

Վերջին տարիների ընթացքում գովազդային դաշտը լուրջ տատանումներ գրանցեց, որն առաջին հերթին պայմանավորված էր ինտերնետ շահումով խաղերի, տոտալիզատորների, կամ այսպես կոչված բեթինգի գովազդի արգելքով։ 2022 թվականի սեպտեմբերի 11-ից՝ օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո, արգելվեց նրանց գովազդը ռադիոյում, հեռուստատեսային եթերում, համացանցում։  

Որևէ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ բեթինգային գովազդը խոշոր դեր էր խաղում լրատվամիջոցների կյանքում։ Նույնիսկ նման գովազդի ժամային կամ տարածքային սահմանափակումներով հանդերձ՝ բեթինգը զանգվածային մեդիա միջոցների ամենախոշոր գովազդատուն էր։  

Արգելքն իսկապես ստեղծեց նոր իրականություն։ Մեդիան ստիպված էր հաշտվել խոշոր գովազդատուի կորստի հետ ու փնտրել նոր ֆինանսական աղբյուրներ։  

Ներկայումս ինչպիսի՞ն են թվային գովազդի տեմպերը։   

Աշխարհում, այդ թվում Հայաստանում, թվային գովազդն այս պահին ամենապահանջվածն է։ Թվային գովազդի բյուջեն պրոգրեսիվ աճում է։ Ընկերությունները տարեց տարի ավելի ու ավելի շատ գումար են հատկացնում դիջիթալ գովազդներին։  

Պատճառը՝ արդյունավետությունն է։ Մեր կյանքը տրանսֆորմացվել ու հարմարվել է դիջիթալ իրականության հետ։ Մենք կենցաղային մանր հարցերն անգամ սկսել ենք լուծել օնլայն եղանակով՝ սնունդ ենք պատվիրում, տաքսի ենք կանչում, գրանցվում ենք բժիշկի։ Սա նշանակում է, որ սկսել ենք ավելի շատ օգտվել ինտերնետից։ Եվ պարզ է, որ գովազդային շուկան չէր կարող հաշվի չառնել այս իրողությունը ու ինքն էլ չշատացներ իր ներկայությունը համացանցում։  

Ուզում եմ շեշտել, որ սա ամենևին չի նշանակում, որ գովազդային մյուս կրիչները արդյունավետ չեն կամ քիչ պակաս կարևոր են։ Ոչ։ Գովազդի բոլոր տեսակները կարևոր են։  

Երբ ինձ բիզնես շրջանակները հարցնում են՝ ո՞րն է ավելի արդյունավետ՝ հեռուստատեսությունը, թե համացանցը, ես պատասխանում եմ, որ ամեն ինչ կախված է պրոդուկտից ու պրոդուկտի թիրախային լսարանից։ Կա արտադրանք, ծառայություն, որն ավելի հարմար է ռադիոգովազդի համար, կա պրոդուկտ, որը հարմար է արտաքին գովազդի համար։ Չկա մեկ դեղատոմս։  

Երբ ասում ենք, որ թվային գովազդի տեմպերն աճում են, արդյոք նկատի ունենք միայն քանա՞կը։ Տպավորություն է, որ թվային գովազդը հասանելի է փոքր ու միջին բիզնեսին, քանակապես գուցե գերազանցում է մյուս կրիչներին, բայց գումարային առումով այն այդպիսին չէ։  

Մասամբ համաձայն եմ։ Թվային գովազդն, այո, հասանելի է փոքր ու միջին բիզնեսի ներկայացուցիչներին, բայց գովազդային բյուջեի առումով չի զիջում, քանի որ Հայաստանում չկա խոշոր բիզնես, որը չունենա իր թվային առաջխաղացումը։ Խոշոր ընկերությունները սկսել են անգամ ՏիկՏոկ օգտագործել, ինչը տարիներ առաջ անհավատալի մի բան էր, սկսել են ակտիվորեն աշխատել նաև ինֆլյուենսերների հետ։  

Այլ հարց է, որ Հայաստանում թվային գովազդը էժան է և սա խնդիր է։ Մենք պետք է ունենանք դիջիթալ գովազդի արժեքի աճ, թվային գովազդը պետք է թանկանա։ Ինձ այս արտահայտության համար վստահ եմ կքննադատեն, բայց փորձեմ բացատրել, թե ինչու եմ այդպես կարծում։  

Թվային գովազդի քանակը շատ է, դաշտը գերծանրաբեռնված է։ Երբ գովազդը թանկանա, քանակը կնվազի և կբարձրացնի արդյունավետությունը։ Պատկերացրեք, բացում եք որևէ լրատվական կայք, տեսնում եք տասը տեսակի տարբեր գովազդներ և պարզ է, որ չեք էլ կարողանում սևեռել ուշադրությունը բոլոր տասի վրա։ Եթե անգամ դրանք բոլորը նկատում եք, չեք կարողանում բոլորը մտապահել։ Իսկ եթե մուտք գործելուն պես դուք տեսնեիք երկու կամ երեք գովազդ, այն ձեզ վրա ավելի մեծ ազդեցություն կթողներ։  

Բայց քանի որ գովազդը էժան է, իսկ մեդիան պետք է գումար վաստակի, ստիպված է լինում գովազդել ավելի շատ, քան պետք է, որպեսզի հոգա իր ծախսերը։ Տուժում է և կայքի բովանդակությունը, և գովազդի արդյունավետությունը։ Ուստի կարծում եմ, որ «գովազդային աղմուկը» լուծելու տարբերակներից մեկը կլինի դրա գինը թանկացնելը։  

Համաձայն չեմ այն մտքի հետ, որ փոքր ու միջին բիզնեսը իրեն կարող է միայն թվային գովազդ թույլ տալ։ Հասանելի է ռադիո գովազդը, կան արտաքին գովազդի մատչելի տեսակներ, հեռուստատեսության գովազդի գինն էլ այսօր առաջվանը չէ, այն էժանացել է։  

Թվային գովազդի հետ մրցակցության արդյունքո՞ւմ է իջել հեռուստատեսային գովազդի գինը։  

Պատճառների մասին հստակ խոսել չեմ կարող, քանի որ մեր ընկերությունը զբաղվում է բացառապես թվային գովազդներով։ Կարող եմ ասել միայն այն, որ հեռուստատեսությունը ստիպված է իջեցնել գովազդի գինը՝ եղածը չկորցնելու համար։ 

Առհասարակ, մեդիան շատ զգայուն է արտաքին ցանկացած խնդրի նկատմամբ։ Դա կլինի տնտեսական, թե սոցիալական որևէ փոփոխություն, այն անդրադառնում է մեդիայի վրա ու մեդիան փոխում է խաղի կանոնները՝ հարմարվելու նոր արտաքին իրողությունների հետ։  

Ի տարբերություն օնլայն լրատվամիջոցների, հեռուստատեսությունը ծախսատար կառույց է։ Եթե օնլայն լրատվամիջոցը կարող է երկու-երեք գովազդի շնորհիվ ծախսերը հոգալ, հեռուստատեսությունը չունի նման հնարավորություն։ 

Գովազդային ի՞նչ տարբերակներ կան օնլայն լրատվամիջոցներում։  

Բաներային գովազդներ, վիդեոֆորմատի գովազդներ, PR նյութերի պատրաստում, տեղադրում, առաջխաղացում։ Եղել են թաքնված, նեյթիվ գովազդների փոքրիկ փորձեր։ Կան լրատվամիջոցներ, որոնք առանձին գովազդային ծառայություն են առաջարկում նաև իրենց սոցիալական ցանցերի էջերում, որոնք բավական ակտիվ են աշխատում։ Վերջին երկու տեսակները, ցավոք, առայժմ շատ քիչ են դրանց մասին առանձին խոսելու համար։ Ես շատ կուզեի, որ թաքնված գովազդի մշակույթը զարգանար նաև լրատվամիջոցներում, ինչպես այն զարգանում է սոցցանցերում։  

Իսկ ի՞նչն է խանգարում, որ դրանք զարգանան։  

Մենք ունեցել ենք նման արշավներ, որոնք անցկացրել ենք լրատվամիջոցի հետ համագործակցությամբ։ Դրանք իսկապես արդյունավետ են եղել։ Բայց ոչ բոլոր գովադատուներն են դրան պատրաստ։ Ինստագրամում, օրինակ, երիտասարդ բլոգերներին հաջողվում է համոզել գովազդատուին, որ նման թաքնված գովազդները արդյունավետ են, իսկ լրատվամիջոցներում առայժմ նման նախադեպերը շատ չեն։  

Բիզնեսը կայքերը դիտարկում է որպես ուղիղ գովազդի հարթակ։ Ուզում են մաքսիմում մեծ բաներ՝ վառ գույներով, ուժեղ անիմացիայով։ Քիչ են ընկերությունները, որոնք պատրաստ են նույն գումարը վճարել բրենդի հետ թեթև, ասոտիատիվ, ակնարկային կոմունիկացիայի համար։  

Բայց շուկան զարգանում է, կարծում եմ, որ դրան էլ կհասնենք։ Ժամանակ է պետք։ 

Իսկ ինչո՞ւ չի զարգանում լրատվամիջոցի սոցիալական ցանցերում գովազդը որպես առանձին տեսակ։  

Քանի որ կայքերը իրենց այցելությունները ապահովում են մեծամասամբ սոցիալական ցանցերից, ռիսկի չեն գնում, առանձին գովազդներ չեն անում, որպեսզի Մետայի կողմից չարգելափակվեն։ Այդ պարագայում իրենք կկորցնեն տարիների մեծ աշխատանք, դիտումների մեծ քանակ ու ընթերցողների մեծ բանակ։  

Մետան խոշորացույցի տակ է պահում մեդիա միջոցներին և ցանկացած քաղաքական կամ այլ տեսակի հրապարկումը, փոքր խախտումը, գովազդը, կարող է դառնալ էջը կորցնելու պատճառ, ինչը կդառնա դեպի կայք թրաֆիքի կրճատման պատճառ։ Դրա համար բոլորը զգույշ են։  

Լրատվականները բավական ակտիվ աշխատում են յութուբյան ալիքներում, որը հնարավոր է մոնետիզացնել ու դրանից գումար աշխատել։ Կան նախադեպեր տելեգրամյան ալիքներում գովազդներ տեղադրելու, բայց այս ամենը դեռ շատ նախնական փուլում է։  

Բաներային գովազդը լրատվական կայքում․ ի՞նչ գումարի մասին է խոսքը, միջինում որքան այն արժե։  

Բաներային գովազդի շուկան փոքր-ինչ փոփոխության ենթարկվեց 7-8 տարի առաջ։ Եթե նախկինում լրատվամիջոցը բաներ էր վաճառում ֆիքսված գնով՝ կախված չափից, ձևից, տեղից, հիմա այդպես չէ։ Հիմա գովազդի գումարը գոյանում է ցուցադրությունից։  

Որքան շատ մարդ է տեսնում այդ բաները, այդքան էլ աշխատում է կայքը։ Մենք ներմուծեցինք CPM մոդելը, որը ենթադրում է ցուցադրությունների հաշվարկ։ Տենդենցը գնում է նաև CPC մոդելը ներմուծելուն։ Հիմա ունենք մի քանի պրոդուկտ, որոնք արդեն աշխատում են այս համակարգով, երբ վճար է կատարվում ոչ թե դիտման, այլ՝ գործողության համար։ Օրինակ՝ ներբեռնում, գրանցում, արտադրության գնում և այլն։  

Կայքերի համար փոփոխությունը հեշտ չէր, բայց խթան էր՝ աշխատել ավելի լավ, ավելի ինտենսիվ, ստեղծել ավելի որակյալ կոնտենտ։ Հիմա կայքեր կան, որոնք, բնականաբար, բաներային գովազդից աշխատում են ավելի շատ գումար, քան երբ դրա արժեքը ֆիքսված էր։  

Աստիճանաբար փորձում ենք ներմուծել նաև CPC մոդելը, որի արժեքը բնականաբար այլ է, այս գովազդը ավելի թանկ է, գործողության արժեքը ավելին արժե, քան դիտման արժեքը։  

Եվ որքա՞ն է բաներային գովազդի դիտման արժեքը։ 

Գնագոյացումը կախված է իրենց սեփական հատկանիշներից, նրանից՝ կայքը կոնտենտ արտադրող է, թե ոչ։ Անդրադառնալով բուն հարցին, ցավոք, չեմ կարող ասել, թե որքան է բաներային գովազդի գումարը, որովհետև սա կոմերցիոն գաղտնիք է։ Կարող եմ նշել, որ լրատվական կաքերում գովազդը միտում ունի ավելի թանկ լինելու, ինչի մասին արդեն խոսեցի։  

Զրույցի սկզբում մենք խոսեցինք բեթինգի գովազդի արգելքի մասին, որը լրատվական կայքերի համար թիվ մեկ գովազդուն էր։ Ո՞վ է հիմա թիվ մեկը, ո՞վ զբաղեցրեց այդ տեղը։  

Բեթինգն անվիճելի առաջատար էր։ Մյուս ոլորտները զիջում էին բեթինգի գովազդին շատ մեծ տարբերությամբ։ Ներկայումս կան ակտիվ ոլորտներ, ինչպիսիք են շինանյութ ներմուծող ընկերությունները, տելեկոմունիկացիաները։ Սկսել են ակտիվանալ դեղագործական ընկերությունները, որոնք նախկինում շատ պասիվ էին որպես գովազդատու։ Ակտիվ են բանկային ոլորտը, տեխնիկա ներմուծող ընկերությունները։ Բեթինգի ժամանակ մյուս ոլորտները մի քանի անգամ զիջում էին իրենց, իսկ այսօր շուկայում համաչափ մրցակցություն է։  

Հարցազրույցը՝ Տիգրանուհի Մարտիրոսյանի