Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունները ակտիվորեն լուսաբանում են ոչ միայն տեղի լրատվամիջոցները, այլև՝ միջազգայինները: Նրանք ռեպորտաժներ են պատրաստում Գորիսից ու Կոռնիձորից, որտեղ գտնվում են Լեռնային Ղարաբաղից Հայաստան եկած մարդիկ, ինչպես նաև Երևանից, որտեղ բողոքի ակցիաներ են տեղի ունենում: 

Զրուցել ենք միջազգային լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների հետ՝  հասկանալու համար, թե ինչպե՞ս են լուսաբանում և ունենո՞ւմ են արդյոք խնդիրներ մասնագիտական պարտականությունները կատարելու ընթացքում: 

Միխայիլ Լեվիտ / Новая газета Европа 

Ես նկարահանումներ եմ իրականացրել թե՛ Երևանում, թե՛ Գորիսում: Ընդհանուր առմամբ խնդիրներ չկան, որևէ տհաճ միջադեպ, երբ խանգարեն լրագրողի աշխատանքին չեմ նկատել, բայց կան որոշակի սահմանափակումներ: Օրինակ Կոռնիձորում չեն թույլատրում մոտենալ սահմանին, Գորիսում չեն թողնում մտնել թատրոնի շենք, որտեղ մարդկանց հաշվառում են: 

Այն լրագրողները, ովքեր ունեն Հայաստանում ԱԳՆ կողմից հավատարմագրում, ավելի ազատ են տեղաշարժվում, քան մենք՝ անկախ լրագրողներս: Բայց ես հասկանում եմ սա, կան ավտանգության կանոններ կան ռազմական նշանակության օբյեկտներ, այնպես որ սա էլ որպես խոչընդոտ չեմ գնահատում: 

Կան որոշակի բարդություններ տեղահանվածների հետ շփման ընթացքում: Այնպիսի տպավորություն ունեմ, որ մարդիկ ամաչում են իրենց կարգավիճակի համար, չեն ուզում հատկապես նկարահանվել, խուսափում են տեսախցիկների առաջ խոսելուց: Սրանից իհարկե տուժում է իմ աշխատանքի որակը, քանի որ հենց առաջին աղբյուրից ինֆորմացիա ստանալու հնարավորությունը նվազում է: 

Ռազմական լրագրող Դմիտրի Սելեզնյով / WarGonzo

Իմ մուտքը մի շարք հաստատություններ սահմանափակված է: Բոլոր նրանք, ովքեր ունեն ԱԳՆ կողմից հավատարմագրում, նրանք կարողանում են նկարահանումներ իրականացնել շենքերի ներսում, Կոռնիձորում, իսկ ես չունեմ հավատարմագրում, ուստի կաշկանդված եմ այդ տեսանկյունից: Բայց դա չի խանգարի ինձ լավ ռեպորտաժ պատրաստել: 

2020 թվականի պատերազմի ժամանակ, իմ տպավորությամբ, ամեն ինչ ավելի ազատ էր: Լրագրողներին մեքենա էին տրամադրում, ուղեկցում, մենք նկարահանում էինք այն՝ ինչ մեզ համար կարևոր էր: Հիմա փոքր-ինչ սահմանափակված ենք հավատարմագրման բացակայության պատճառով: Բայց կրկնում եմ՝ լավ լրագրողին դա չի խանգարում: 

Ես լուսաբանում եմ իրադարձային ֆորմատում: Իմ ռեպորտաժներում չկա կարծիք կամ վերլուծություն: Չնայած կարծում եմ, որ լրագրողական օբյեկտիվությունը հեքիաթ է, այն գոյություն չունի, բայց հակամարտության կողմերից որևէ մեկի կողմը չբռնելու համար լուսաբանում ենք բացառապես իրադարձությունները: Լինելով ազգությամբ ռուս ու լուսաբանելով օրինակ Դոնբասում ընթացող պատերազմը, ես չեմ թաքցնում, որ ՌԴ կողմից եմ, որ դա իմ երկիրն է, բայց տվյալ պարագայում ես առնվազն փորձում եմ լինել անկախ ու չբռնել որևէ մեկի կողմը: 

Ես ունեմ էթիկական նորմեր՝ չնկարահանել զոհվածների մարմինները, արյուն, գերիներին: Իհարկե, լինում են դեպքեր, երբ կարիք կա դա ցույց տալու, որ արժանահավատ լինի: Այդ ժամանակ փակում ենք դեմքերը կամ գտնում մեկ այլ լուծում:

Լրագրող-բլոգեր Պատրիկ Լանքասթեր / Patrick Lancaster յություբյան ալիք

Մենք ուզում էինք նկարահանել Կոռնիձորից դեպի սահման ընկած հատվածը, որ ցույց տանք, թե ինչ է կատարվում, բայց մեզ թույլ չտվեցին: Չգիտեմ՝ ինչու, բայց թույլ չեն տալիս նաև նկարահանել Գորիսի թատրոնի շենքը, որտեղ մարդկանց հաշվառում են: Ես կարծում եմ, որ Հայաստանը ազատ խոսքի երկիր է, որ լրագրողներին պետք է օգնել իրենց աշխատանքը կատարելու հարցում, բայց մեզ չգիտես ինչու սահմանափակում են: 44-օրյա պատերազմի ժամանակ նույնիսկ նման սահմանափակումներ չեն եղել: 

Մարդիկ հակված չեն զրուցել: Գուցե պատճառն այն է, որ մենք ոչ թե հայերենով ենք շփվում իրենց հետ, այլ՝ ռուսերենով: Խնդիր ունենք մարդկային պատմություններ տեսանկարահանելու: Միաժամանակ չեմ բացառում, որ նրանք պարզապես չեն ուզում խոսել, քանի որ դժվար հոգեվիճակում են: Ամեն դեպքում հարգում եմ նրանց որոշումը՝ ինչ պատճառ էլ որ լինի: 

Դրա համար նույնիսկ կադրերի համար հարցնում ենք՝ արդյոք թույլ տալի՞ս եք ձեզ նկարահանել, թե ոչ: Հատկապես երեխաների պարագայում, անպայնման ծնողներից թույլտվություն ենք վերցնում: 

Կասրա Նաջի / BBC պարսկական ծառայություն 

Քանի որ Իրանը սահմանակից է Հայաստանին, մենք իհարկե, չէինք կարող չլուսաբանել իրադարձությունները, որոնք ընթանում են Հայաստանում և Լեռնային Ղարաբաղում: Մեր լսարանը պարսկալեզու է, մենք հեռարձակում ենք այս ռեպորտաժները նաև Կենտրոնական Ասիայում, երբեմն, որոշ տեսանյութեր, հայտնվում են անգլալեզու BBC-ում: 

Ղարաբաղի շուրջ զարգացումները մեծ միջազգային պատմություն են, փոխվում է տարածաշրջանային դրությունը, ուստի մենք այստեղ մեծ թիմով ենք, որպեսզի բացի իրադարձային ռեպորտաժներից նկարահանենք նաև դոկումենտալ ֆիլմ:

Մեր աշխատանքը չի խոչընդոտվում: Հակառակը, մեզ սիրով օգնում են: Հայաստանում ապրող իրանցիները, ովքեր գիտեն հայերեն, մեծ սիրով գալիս են ու թարգմանում մեզ համար, իշխանությունների հետ աշխատանքը բավական արագ է կազմակերպվում, պետական կառույցները չեն խուսափում մեկնաբանություններ, հարցազրույցներ տալ: 

Երիտասարդները, ովքեր մասնակցում են երևանյան ակցիաներին, անգլերեն են խոսում, այնպես որ այս առումով ևս չունենք խնդիր: Երևանում ամեն ինչ անվտանգ է, չկա հատուկ միջոցների կարիք:

Լրագրող-վավերագրող Լեյլա Էրդման-Տաբուկաշվիլի 

Դեռ չգիտեմ, թե որտեղ կհրապարակվեն իմ լուսանկարներն ու տեսանյութերը: Երբ իմացա կատարվողի մասին, իմ պարտքը համարեցի ֆիքսել այս ամենը պատմության համար, արխիվացնել: Հայաստանում առաջին անգամ եմ աշխատում ու այնպիսի տպավորություն ունեմ, որ տեղի լրատվամիջոցների ազդեցությունը քաղաքական պրոցեսների վրա քիչ է, ազդեցիկ չէ, ուստի ամեն ինչ կանեմ, որ այս պատմությունները հրապարակվեն միջազգային մամուլում, որպեսզի աշխարհն իմանա, որ տեղի է ունենում ցեղասպանություն: 

Իմ երկիրը նման դրության մեջ է դրել ուկրաինացի ժողովրդին, իմ երկիրը ագրեսոր է և լրատվամիջոցների շնորհիվ է, որ աշխարհը ճանաչում է Ռուսաստանը հենց այդպիսին: Հիմա մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ աշխարհը տեսնի, թե ինչ է կատարվում հայերի հետ: 

Այստեղ գալուց առաջ մտավախություններ ունեի, որ կլինեն կրակոցներ, որ անվտանգ չի լինի, բայց ամեն ինչ հարթ է ընթանում: Ցավում եմ, որ չեմ կարող տեսնել սահմանը, նկարահանել այն, ինչ կատարվում է այդտեղ, որովհետև մեզ չեն թույլատրում, բայց երևի այդպես է պետք: 

Մի փոքր դժվար է մարդկանց հետ զրուցել, որովհետև երկար ճանապարհ են անցել Հայաստան հասնելու համար, նրանք հյուծված են, սոված, լացում են, նեղվում եմ, որ նրանց այդպես խեղճ տեսքով պետք է նկարեմ, բայց իմ խղճի առաջ հանգիստ լինելու համար անպայնման հարցնում եմ հատ առ հատ նոր միայն նկարում: 

Տիգրանուհի Մարտիրոսյան