Լուսանկարում պատկերված է ավելի քան հարյուր տարվա արտադրության հեռախոս, որը պատմական նշանակությամբ է գործածվել։
1920 թվականի նոյեմբերի 29-ին Սարգիս Քոսեանը, նույն ինքը՝ Հայաստանի հեղկոմի նախագահ Սարգիս Կասյանը, զանգահարել է Կրեմլ՝ Վլադիմիր Լենինին և հաղորդել, որ Հայաստանն այլևս խորհրդայնացված է։ Այդ օրը 11-րդ Կարմիր բանակը Իջևանի տարածաշրջանի Մայիսյան կամրջով մուտք էր գործել Հայաստանի տարածք, որի կապակցությամբ Կասյանը Լենինին հաղորդել է․
«Թող հայտնի լինի համաշխարհային հեղափոխության առաջնորդին, որ Դիլիջանի և Քարվանսարային գյուղացիները, զայրացած դաշնակցական կառավարության հանցավոր քաղաքականությունից և երկրում խորացող անարխիայից, բարձրացրին ապստամբության դրոշը։
Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը իսկույն ևեթ ստանձնեց այդ տարերային շարժման ղեկավարությունը և ստեղծեց Հայաստանի Հեղկոմ՝ Հայաստանը հայտարարելով Սոցիալիստական Սովետական Հանրապետություն»։
Հեռախոսը պահվում է Իջևանի պատմաերկրագիտական թանգարանում, համարվում է թանգարանի ամենակարևոր ցուցանմուշներից մեկը։
Գագիկ Աղբալյան
