Նորաձևությունը, հումորն ու քաղաքականությունը այն երեք հիմնական կետեր են, որոնց վրա կանգնած է Օսկարը։ 

Ամերիկյան կինոակադեմիայի մրցանակաբաշխությունը միշտ եղել է լայն քննարկման առիթ ոչ միայն կինոյի մարդկանց, այլև անխտիր բոլորի համար։ Սա այն մեդիա իրադարձությունն է, որը թելադրում է վարքագիծ, անգամ եթե այն ոչ բոլորին է դուր գալիս։

2024–ի Օսկարը մեծ հաշվով ցնցումներ չառաջացրեց ու մրցանակներով պատվեց ֆավորիտներին։ Եղել են տարիներ, երբ Օսկարը թարմ ու նոր բան էր գտնում հեղինակային կինոարտադրության մեջ ու դա դարձնում նորմ, եղել են նաև տարիներ, երբ ընտրությունը չափազանց կանխատեսելի էր՝ ամրագրելով ֆիլմերի վրա շուկային հաճո պիտակ։

Այդ տարվա Օսկարը ուրախ էր ու կարելի է ասել՝ հարգանքով լի։ Ամենից շատ արձանիկներ ստացավ «Օփենհայմերը» (լավագույն ֆիլմ, լավագույն դերասան, երկրորդ պլանի լավագույն դերասան), մի ֆիլմ, որի հիմքում մարդու ու իր հակամարդկային հայտնագործության ներքին զրույցն է։ Ֆիլմն արդեն ուներ դրամարկղային հաջողություն ու շատ համապատասխան էր այսօրվա ալեկոծվող իրականությանը, երբ չարի ու բարու սահմանը արդեն չի ընդունում լղոզված ձևակերպումներ, այլ կարծես յուրաքանչյուրից պահանջում է հստակ պատասխան (եթե ոչ հանրային, ապա հաստատ՝ մտքում), թե որ կողմում ես։

Իսրայելա–պաղեստինյան ու ռուս–ուկրաինական պատերազմները տեղ գտան հաղթողների ճառերում։ 

Լավագույն վավերագրական ֆիլմ ճանաչված «20 օր Մարիուպոլում» վավերագրական քրոնիկոնի ռեժիսոր Մստիսլավ Չեռնովը բեմից խոսեց շատ հստակ՝ հիշեցնելով Ռուսաստանի ներխուժման պատճառով հազարավոր ուկրաինացիների մասին, որոնք դժոխքի վերածված պաշարված Մարիուպոլից առաջին փաստերն էին պատմում պատերազմի մասին։ 

«Ասոշիեյթիդ Պրեսի»–ի լրագրողների թիմով նկարահանված այս ֆիլմը դարձավ օրագիր–հուշամատյան, որ երբեք ոչ մի բան չի կարող արդարացնել զանգվածային սպանությունները, և որքան կարևոր է վավերագրել պատերազմի սարսափը։ Տեսնել, թե ինչպես է ռմբակոծվում քաղաքի ծննդատունը և ինչպես են արյունլվա հղի կանայք ու նորածինները դառնում պատերազմի սիմվոլներ։ Միայն այդպես՝ փորձելով տարալուծել դիտողի հույզերում տեղի ունեցածը, կարելի է (միգուցե ստացվի), արժևորել մարդկային կյանքերը։ 

Ի դեպ՝ Մստիսլավ Չեռնովը վաղուց է աշխատում տարբեր թեժ կետերում, իսկ նրա լուսանկարները 44–օրյա արցախյան պատերազմից ամենաազդեցիկներից էին։

Լավագույն միջազգային ֆիլմ ճանաչված «Հետաքրքրությունների զոնա» բրիտանական ֆիլմի ռեժիսոր Ջոնաթան Գլեյզերը բեմից խոսեց ապամարդկայնացման (դեհումանիզացիայի) մասին։ Խիստ ու ազդեցիկ «Հետաքրքրությունների զոնա» ֆիլմը, որի հիմքում Աուշվիցի համակենտրոնացման ճամբարի կողքին բուրժուական կենցաղով ապրող ընտանիքն է, լայն իմաստով պատնեշների մասին է, որոնք կառուցում եք, որ չտեսնենք, չլսենք ու փակվենք սարսափներից։ 

Իսկ այդ բանաձևը երբեք արդյունավետ չէ։ Ի վերջո, ճշմարտությունը պայթելու է ու մեզ էլ իր հետ մոխրացնի, եթե փակենք աչքերն ու ականջները։ Հրեա Գլեյզերն իր խոսքում հավասարության նշան դրեց թե՛ պաղեստինյան ահաբեկչության, թե՛ իսրայելական հակադարձման միջև։

Այս տարի Օսկարում նաև թեթևակի հայկական հետք կար, և դա նույնպես քաղաքական հետք էր։ 

Լավագույն կարճամետրաժ վավերագրական ֆիլմ ճանաչված «Վերանորոգման վերջին խանութ»–ի  չորս հերոսներից մեկը հայ է, որի հորը սպանել են Սովետական Ադրբեջանում և նա՝ փախչելով ջարդերից, տեղափոխվել է ԱՄն ու զբաղվել երաժշտական գործիքների վերանոգորգմամբ ու երեխաների կրթությամբ։ Այս ֆիլմը հիշեցնում է այն հավերժ կարգախոսը, որ եթե սիրով անես քո գործը ու ավելի շատ մտահոգվես ոչ թե խլելու (տարածք, կյանք, ունեցվածք և այլն), այլ տալու մասին, շատ հնարավոր է հասնես բաղձալի խաղաղության։

2024–ի Օսկարը իհարկե նորաձև էր, գեղեցիկ ու հումորով լի։ 

Ի վերջո, մրցանաբաշխության ձևաչափը պահանջում է, որ վարողը լինի կատակերգակ ու բալանսավորի պաթոսն ու ծաղրը։ Եվ եթե դա դուր չգա ԱՄՆ նախագահի թեկնածուԴոնալդ Թրամփին, ապա նրա թվիթը բեմից կհեգնի վարող Ջիմի Քիմմելը ու կարժանանա դահլիճի ծափերին։ 

Իսկ եթե հարկ լինի էպատաժային քայլ անել, բեմ դուրս կգա լիովին մերկ տղամարդը՝ հայտարարելու լավագույն կոստյում անվանակարգի հաղթողին։ Եվ դա կլինի օմմաժ՝ հարգանքի տուրք, նախկինում տեղի ունեցած նման դրվագի մասին։ Իսկ կարկառուն ու հայտնի դերասանները, որոնք կհայտնվեն բեմում, կհիշեցնեն, որ հիշողությունը կարևոր է։ Ինչպես կարևոր է վարդագույնը «Բարբի» ֆիլմի ոճով սփռված։

Երևի չարժե գրել Օսկարի արձանիկ ստացած բոլորի մասին, բայց չենք կարող անտեսել այն մոտեցումը, որը Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունը ընտրել է ներկայացնելու համար այդ իրադարձությունը։ 

Արդեն պարզ է, որ Հանրայինը թարգմանելով ու ներկայացնելով թե՛ ֆիլմերը, թե՛ բեմից հնչող ճառերը, շատ քմահաճորեն խմբագրում է դրանք։ Ընդ որում՝ անհասկանալի կերպով։ Այսինքն, առանց տրամաբանական բացատրության։

Անցյալ տարի, օրինակ, Հանրայինը լրիվ անտեսեց լավագույն վավերագրական ֆիլմը՝ ոչ միայն չհայտնելով, թե ովքեր են հաղթողները ու չթարգմանելով նրանց խոսքը, այլև նույնիսկ չնշելով ֆիլմի անվանումը։ Դա արվեց այնքան ցուցադրաբար, որ զարմանանք առաջացրեց։ Միգուցե «Նավալնի» բառը տաբու էր։ Կամ ներքին բարդույթների ապացույց։

Այս տարի արդեն մահացած Ալեքսեյ Նավալնու խոսքերով մեկնարկեց Օսկարի հիշատակի անվանակարգը, որով պատվում են տարվա ընթացքում կյանքից հեռացած կինոգործիչներին։ Նավալնու խոսքերը, որ եթե ուզում ենք չարը հաղթի, բավական է, որ անգործ լինի բարին, ՀՀ Հանրային ալիքը որոշեց կրկին արհամարհել։ Չիմացանք, թե ով է խոսում Օսկարի էկրանից ու ինչու, քանի որ այդպես էլ չհասկացանք այդ անունը տաբու՞ է, թե՞ բարդույթ։ 

Անհայտ է, թե  ինչու չի կարելի Հանրայինի եթերում Օսկարի հեռարձակման ժամանակ մի քիչ ավելի շատ հասկանալով ներկայացնել համատեքստը և ավելի քիչ լսարանի ականջների մեջ լցնել սեփական գլամուրային պաթոսը։

Անգամ, եթե Հանրայինի վարողները չեն հասկանում կատակների հարթություններն ու այդ պատճառով՝ չեն թարգմանում դրանք, ապա դա չի տալիս նրանց իրավունք (թեկուզ բարոյական), ենթադրել, որ իրենք են Օսկար ստանում և ուրեմն պետք է դերասանական սերիալային շինծու առոգանությամբ ասեն այն, ինչ խելքին փչում է։ 

Ինչպես հաստատ քաղաքական խիզախություն չէ, ասենք, Եվրատեսիլի ժամանակ չարտաբերել «Ադրբեջան» բառը, այպես էլ պարզապես տհաճ են հայաստանցի վարողների հայերեն խմբագրումները։ Օրինակ, Մստիսլավ Չեռնովը հիշեցրեց՝ ոչինչ չի մոռացվում։ Եվ կինոն այդ զանգվածային հիշողության կուտակողն է։

Հանրայինի թարգմանությամբ այս բառերը բոլորովին այլ էին։ Եվ ոչ միայն այդ բառերը։ 

Ուզենք թե չուզենք, առանց ինֆորմացիա կուտակելու, չես կարող մեկնաբանել։ Կլինես լավագույն դեպքում ժամանակավրեպ, իսկ վատթարագույն դեպքում՝ ծիծաղելի։

Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել media.am-ի տեսակետների հետ: