Հայաստանում դռնբաց դատական նիստերն այդքան էլ  «դռնբաց» չեն լրատվամիջոցների համար: Քրեական, Վարչական, Քաղաքացիական դատավարության մասին օրենսգրքերով հստակ կարգավորված չէ դատարանում լուսաբանման հարցը, ինչն էլ լրագրողների համար առաջ է բերում բազմաթիվ խոչընդոտներ:

«Իրավունքի ուժ» հասարակական կազմակերպությունը լրագրողների հետ խորքային հարցազրույցների և առցանց հարցումների միջոցով վեր է հանել  դռնբաց նիստերի ժամանակ առաջացող խնդիրները:

«Դաշտն օրենսդրորեն կարգավորված չէ, դատավորները տարբեր չհիմնավորված պատճառաբանություններով արգելում կամ սահմանափակում են նիստերի տեսալուսանկարահանումը: Մինչդեռ որքան թափանցիկ լինի դատավարությունը, այնքան արդար կլինի վճիռը»,- ասում է ՀԿ-ի ղեկավար Արման Ղարիբյանը՝ լրագրողներին հետազոտության արդյունքները ներկայացնելու ժամանակ:

Հետազոտությանը մասնակցել են դատական նիստեր լուսաբանելու 5-25 տարվա փորձով 12 լրագրողներ և ևս 30 լրագրողներ, ովքեր այսօր լուսաբանում են տարբեր դատական նիստեր: Ըստ նրանց, դռնբաց նիստերի լուսաբանման հիմնական խնդիրներն են.

• Տեսալուսանկարահանման արգելքը
• Ժամանակային սահմանափակումը
• Տեխնիկական խոչընդոտները

Հարցված լրագրողներն ասել են, որ նիստերի ժամանակ լուսաբանմանը հաճախ խոչընդոտում են մեղադրող դատախազը, վարչական մարմնի ներկայացուցիչը: Շատ են դեպքերը, երբ կողմերը դեմ չեն լինում տեսալուսանկարահանմանը, սակայն դատավորն արգելում է՝ պատշաճ չներկայացնելով հիմքերը: Զավեշտալի պատճառաբանություններ էլ կան, որ դատավորի սանրվածքը լավը չէ, կաշկանդում է տեսախցիկից և այլն:

«Դատավորները երբեմն կարող են վրեժ ունենալ տվյալ լրատվամիջոցի նկատմամբ ու արգելել տեսանկարահանումը, եթե օրինակ թերթն անդրադարձել է նրա կայացրած վճիռներին, ուշադրության կենտրոնում է պահել իր գործունեությունը»,-պատմում է Ղարիբյանը:

Երբեմն դատավորը թույլ է տալիս տեսանկարահանել 2 կամ 5 րոպե, որը բավարար չէ  անգամ հեռուսատեսային նյութի կադրերի համար: «Այդ ընթացքում բովանդակային ոչինչ տեղի չի ունենում, այն անվտանգ տարբերակ է դատավորների համար: Տեխնիկական խնդիրներ են առաջ բերում նաև ապակեպատ նիստերը, որոնց ժամանակ ձայնը գրեթե չի լսվում»,-նշում է ՀԿ ղեկավարը:

Հարցմանը մասնակցած լրագրողների 50 տոկոսի կարծիքով այս խնդիրների հիմնական պատճառը օրենսդրական կարգավորումների բացակայությունն է: Դատարանների կոռումպացվածությունը ևս լրագրողներն առանձնացրել են որպես լուսատեսանկարահանումն արգելելու հիմնական պատճառներից մեկը:

«Դռնբաց դատական նիստերի լուսաբանման խոչընդոտներն ու սահմանափակումները Հայաստանի Հանրապետությունում» հետազոտության արդյունքում մշակվել են  առաջարկներ Արդարադատության նախարարության, Դատական դեպարտամենտի, Արդարադատության խորհրդի, դատավորների, լրագրողների համար:

Առաջարկ դատարանների նախագահների խորհրդին.  

• մինչ համապատասխան օրենսդրական բարեփոխումները հանդիպումներ կազմակերպել դատարանների նախագահների և դատական նիստեր 47 լուսաբանող լրագրողների միջև՝ խնդիրները քննարկելու և լուծումներ առաջարկելու նպատակով  մինչ համապատասխան օրենսդրական բարեփոխումները
• բոլոր դատավորներին հանձնարարել առավել հանդուրժող գտնվել լրագրողների աշխատանքի նկատմամբ, չսահմանափակել լուսա/տեսանկարահանման ժամանակը և չարգելել լուսա/տեսանկարահանումը առանց լեգիտիմ հիմնավորումների  

Առաջարկ բոլոր դատավորներին.

• հարգել լրագրողների մասնագիտական աշխատանքը և չստեղծել անհարկի խոչընդոտներ և սահմանափակումներ նրանց համար  
• չսահմանափակել լուսա/տեսանկարահանման ժամանակը և չարգելել լուսա/տեսանկարահանումը առանց լեգիտիմ հիմնավորումների

Առաջարկ դատական նիստեր լուսաբանող լրագրողներին.

• հետևողական լինել դատական նիստերի լուսաբանման ապօրինի խոչընդոտների և սահմանափակումների նկատմամբ,
• դիմել համապատասխան ատյաններ արգելքներն ու սահմանափակումները վերացնելու պահանջով

Ակնկալվում է, որ նախարարությունը կնախաձեռնի օրենսդրական բարեփոխումներ` դատական նիստերի լուսատեսանկարահանման իրավունքը և ընթացակարգերը հստակեցնելու նպատակով:

 

Գայանե Ասրյան