Հայաստանի քաղաքական դաշտում նոր մարդիկ են, որոնք թեև զբաղեցնում են բարձր տրամաչափի պաշտոններ, բայց մեդիան (հետևաբար նաև հասարակությունը) նրանց լավ չի ճանաչում: Եվ փորձում է նրանց տեղավորել այսօրվա խառնաշփոթ լրահոսում, որտեղ քիչ չեն թե՛ լրագրողների, թե՛ պաշտոնյաների անփույթ խոսքերն ու վրիպակները:

Ազգային ժողովի «Իմ Քայլը» խմբակցության պատգամավոր, փաստաբան Սուրեն Գրիգորյանն ունի բոլոր հնարավորությունները դառնալու մեդիայի համար ցանկալի անձ: Փաստաբանների լեզուն ու խոսելաոճը սովորաբար ավելի կշռադատված է ու զերծ բանաստեղծական պաթոսից:

Իսկ երիտասարդ տարիքը թույլ է տալիս լինել ավելի ազատ, քանի որ քաղաքական կարիերայի մեկնարկը շատ երիտասարդների համար պայմանավորված է ոչ թե հիերարխիայի մեջ տեղավորվելով, այլ նոր տիպի հարաբերություններ ստեղծելով (եթե, իհարկե, կա նման նպատակ):

Սուրեն Գրիգորյանի համար կարևոր է, թե ինչպիսի ուղերձներ են հայտնվում մեդիայում և ինչպես են դրանց պատասխանում (կամ չեն պատասխանում) հասարակական կարծիք ձևավորողները:

Նոր իշխանությունները հաճախ են քննադատում լրատվական դաշտը և դժգոհում, որ թեև մեդիան երբեք այսքան ազատ չի եղել, բայց տարբեր պատճառներով մանիպուլյատիվ է: Այդպե՞ս է:

Նման դժգոհություն միանշանակ կա, պատճառներից մեկը միգուցե այն է, որ եղած տեղեկատվությունը դժվար է անվանել լրատվություն:

Ենթադրվում է, որ լրատվությունը պետք է լինի հնարավորինս չեզոք, անգամ եթե կա լրագրողի կամ գլխավոր խմբագրի սուբյեկտիվության գործոն: Եղած ինֆորմացիան բնութագրելու այլ բառ հիմա դժվար է գտնել, բայց դա լրատվություն չէ անգամ բառակազմության առումով՝ լուր չի տալիս:

Կարծում եմ՝ դա ոչ միայն լրատվամիջոցների ֆինանսավորման, այլև պրոֆեսիոնալիզմի խնդիր է:

Օրինակ, կարող ես լսել որևէ մեկի խոսքը ԱԺ դահլիճում, հետո այդ մասին անդրադարձ կարդալով լրատվամիջոցում՝ տեսնել, որ ելույթ ունեցողի խոսքը տրամագծորեն տարբերվում է:

Իրականում նա ասել է՝ ես հեռու եմ այն մտքից, որ պետք է անել այսինչ բանը, իսկ լրատվամիջոցում գրված է՝ նա ասաց, որ պետք է անել այս բանը:

Իմ կարծիքով՝ այն, ինչ ներկայացվում է որպես նոր իշխանությունների քննադատություն, կա՛մ էժան մանիպուլյացիա է, կա՛մ անորակ աշխատանք:

Երբեմն ստեղծվում է տպավորություն, որ լրատվամիջոցներն ամեն գնով ուզում են ցնցել ու ապշեցնել լսարանին:  

Եվ այդ նպատակին հասնելու համար հիմնականում «բռնեցնում» են պատգամավորներին ԱԺ միջանցքում ու սարքում ընթերցվող թեմա՝ որսալով նրանց հակասական մտքերի տեղ թողնող խոսքը:

Նյուսմեյքերները նոր պաշտոնյաներն ու քաղաքական գործիչներն են, որոնք իրենց ասելիքով են նման մանիպուլյացիայի առիթ տալիս: Կամ տարակուսելի բան են ասում, կամ ոչինչ չեն ասում, միայն խոսում են:

Միգուցե նաև այդպես է: Երբ պետական պաշտոնյային մոտենում են մեդիայի ներկայացուցիչները, նա առաջին հերթին մտածում է, թե ինչպես պետք է խոսի, որպեսզի տեղ չթողնի մանիպուլյացիաների համար:

Եվ արդյունքում նրա խոսքը դառնում է կաշկանդված, և այդ լարվածությունից ծնվում են ոչ ճիշտ ձևակերպումներ:

Բայց լրագրողները հիմնականում ուզում են, որ մենք մեկնաբանենք մեկ ուրիշի ասածը: Եվ եթե, օրինակ, պատասխանենք, որ այդ ասածի հետ համաձայն ենք, կասեն՝ դուք ընդամենը կոճակ սեղմող եք, նույն կերպ եք մտածում ու չունեք ինքնուրույնություն:

Եթե պատասխանենք, որ համաձայն չենք, շատ հավանական է, որ դա ներկայացվի մոտավորապես այսպես՝ տեսեք մի խմբակցությունից են, բայց ընդհանուր տեսակետ չունեն:

Վերջերս ինձ մոտեցավ լրագրողն ու հարցրեց Ռոբերտ Քոչարյանի գործի դատավարության ընթացքի մասին: Ասացի, որ ճիշտ չեմ համարում մեկնաբանել, քանի որ լիարժեքորեն չեմ տիրապետում գործի նյութերին:

Չես կարող մի բժիշկից հարցնել մյուս բժշկի հսկողության տակ գտնվող հիվանդի առողջության մասին, եթե նա ծանոթ չէ ախտորոշմանը, հետազոտություններին, բուժման եղանակին ու նշանակված դեղերին: Իրեն հարգող ոչ մի բժիշկ պատասխան չի տա:

Նույն տրամաբանությունը գործում է գործից անտեղյակ փաստաբանի դեպքում։

Արդյունքում լրագրողն ասաց իր օպերատորին, որ նկարահանվածը պետք չէ: Ենթադրում եմ, որովհետև մեկնաբանությունս չեզոք էր, հետաքրքիր նյութ ու սկանդալ չկար: Եթե ուզեի հայտնվել լրագրողի նյութում կա՛մ պիտի ասեի, որ Քոչարյանը անպայման պիտի բանտարկված մնա, կա՛մ պահանջեի, որ նա լինի ազատության մեջ:

Լրագրողների հարվածի տակ մտնելն ավելի մեծ խիզախություն է պահանջում, քան ասենք, ֆեյսբուքի լայվով մեկնաբանելը, ինչը իրականում միայն ստեղծում է հետադարձ կապի պատրանք:

Բնականաբար ասուլիս տալն ու պատասխանելը լրագրողների հարցերին (երբեմն շատ սուր) ավելի դժվար է, քան պարզապես տեսախցիկով ասելիքը ձայնագրելն ու տեղադրելը Ֆեյսբուքում: Հնարավոր է, որ Ֆեյսբուքի լայվ ձևաչափը գերագնահատված է:

Բայց արձանագրենք, որ երբեք պետական պաշտոնյաներն այսքան ինտենսիվ չեն շփվել հասարակության հետ, ինչպես հիմա:

Եվ ուզենք թե չուզենք, պետք է համեմատվենք նախկինների հետ: Ստիպված ենք դա անել, քանի որ ժառանգել ենք նաև շփման եղանակները: Օրինակ, չեմ հիշում մի դեպք, երբ Սերժ Սարգսյանը պատասխաներ լրագրողների սուր հարցերին: Եթե անգամ դա պատահում էր, ապա միայն նախապես որոշված լրագրողների շրջանակում, որոնք ակնհայտորեն ոչ մի սուր հարց չէին տալու:

Իհարկե, միշտ չէ, որ մեդիայի օրակարգում հայտնվում են իրոք կարևոր հարցերը: Եվ բոլորս փորձում ենք հասկանալ, թե ինչպես անել, որ գաղափարներն ու նպատակները հասու լինեն հասարակությանը չմանիպուլացված ձևով:

Բոլորս էլ գիտենք, որ անգամ ամենաբարեխիղճ լրատվամիջոցը չի կարող երկար ժամանակ հրապարակել անաչառ, բայց չկարդացվող նյութեր:

Բոլորովին չեմ ուզում մեղադրել լսարանին, բայց լսարանին դուր գալու գործոնը առաջնային է շատ լրատվամիջոցների համար: Տարիներ շարունակ լրատվամիջոցները ստեղծել են արհեստական աշխարհ, որը ազդել է մարդկանց վրա ու ձևավորել պահանջարկ:

Ի դեպ, այս խնդիրը նոր չի առաջացել, ամեն բան ծայրահեղացվում է, կամ սև է կամ սպիտակ, մեջտեղ չկա, իսկ իմ համոզմամբ իրական կյանքն ու բոլոր հարաբերությունները գլխավորապես հենց մեջտեղում են:

Թե՛ բիզնեսը, թե՛ մեդիա դաշտը հետևողականորեն վերահսկվել են ու խեղաթյուրվել: Ու պետք է հաշվի առնել նաև, որ ագրեսիվ ուղերձները լսարանին ավելի անհանդուրժող են դարձնում:

Կարծում եմ, որ չհասկացող մարդկանց քանակը ուռճացված է: Մարդը արժեք է, խորհրդային ժամանակաշրջանում այս մասին երբեք չեն ասել, փոխարենն արժևորվել է կոլեկտիվը: Արժեքները բոլոր ժամանակներում նույնն են՝ մարդկային հավասարություն, ժողովրդավարություն, հարգանք միմյանց հանդեպ:

Եվ լավ է, երբ լրատվական դաշտում կան այդ հարգանքի ուղերձները:

Օրինակ, լրագրողը ինձ հարցնում է՝ ինչպե՞ս եք վերաբերվում ծխելը արգելելու որոշմանը: Ասում եմ, որ լավ որոշում է, քանի որ դեմ եմ ծխելուն: Մյուս հարցը՝ իսկ ինչպե՞ս եք վերաբերվում ծխող կնոջը: Պատասխանում եմ՝ այնպես, ինչպես ծխող տղամարդուն:

Եթե շարունակեի լրագրողի կառուցած ուղերձը, պետք է ասեի, որ հայ կնոջ ավանդական կերպարը չի կարող լինել ծխող և ես դեմ եմ, որ կանայք ծխեն: Վստահ եմ հենց այդ հատվածն էլ կօգտագործվեր ռեպորտաժում, մինչդեռ հավասարության ակնարկը թեկուզ այդ հարցում լրագրողին կարծես թե չհետաքրքրեց:

Նոր գումարման խորհրդարանի քննարկումները դիտելիս հարց է առաջանում հատկապես «ՔՊ» անդամներին: Վստահությունն ու պաշտամունքը երբեմն թվում են անբաժանելի: Չե՞ք կարծում, որ կոմպետենտ թիմը, ի վերջո, չի կարող հարցեր չունենալ: Այլապես մտնում ես հիացական դաշտ:

Երբ մեր գործընկեր Քրիստինե Պողոսյանն ասաց, որ այնքան է վստահում Նիկոլ Փաշինյանին, որ եթե կառավարության ծրագրում գրված լիներ մեկ նախադասություն, միևնույն է կողմ կքվեարկեր, նա ասում է, որ անվերապահ վստահում է վարչապետին: Բայց վստահությունը չի խանգարում քննադատել:

Եթե վստահում ես, ուրեմն համոզված ես, որ կոնկրետ բացթողումը եղել է բարեխիղճ սխալի արդյունք:

Զարմանում եմ, որ մարդիկ ասում են, թե քաղաքականության մեջ այլ կերպ է: Ի վերջո, եթե ընկերները  սխալվում են, ասում ենք այդ մասին:

Ինչու՞ պետք է քաղաքականության մեջ այդ սկզբունքը չաշխատի:

Որովհետև գոյություն ունի հարմարավետության զոնա, վերադասին ասում ես միայն հաճելին՝ ուզելով, որ իրեն լավ զգա, որպեսզի դու էլ քեզ լավ զգաս:

Իսկ ինչու՞ եք կարծում, թե մարդիկ, որոնք իրենց անցած ճանապարհով են ապացուցել, որ առնվազն չեն վախեցել անցնել այդ ճանապարհը (դուրս գալ փողոց, վտանգել ազատությունը, մասնագիտական կարիերան և այլն), պետք է մի ակնթարթում վերափոխվեն ու դառնան ստրկամիտ:

Չեմ ուզում խոսել այն մասին, թե ինչու չի աշխատելու քծնանքը, քանի որ կստացվի, որ պիտի գովեմ Նիկոլ Փաշինյանին, ինչը նորից կարող է որակվել որպես քծնանք:

Նորմալ մարդը չի ընդունի իր հասցեին արված ձոները:

Ես հասկացել եմ, որ մի հարցը երկար քննարկելուց հետո, ի վերջո, հանգում ես մի պատասխանի, որը չունի ռացիոնալ բացատրություն:

Այսինքն, կարևորվում է, հավատում ես, թե ոչ, վստահում ես, թե ոչ: Միգուցե Քրիստինան չափից դուրս անկեղծ ասաց այն, ինչը ընդունված չէ քաղաքականության մեջ, բայց հարցն այն է, թե ում կողմից ընդունված չէ: Միգուցե այսօր ընդունելի չէ, իսկ վաղն ընդունելի դառնա:

Հարցազրույցը Նունե Հախվերդյանի