1

Ի՞նչ են անձնական տվյալները

Անձնական տվյալներն այն տեղեկություններն են, որոնց միջոցով հնարավոր է մարդուն ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն նույնականացնել (իդենտիֆիկացնել), պարզել նրա ինքնությունը:

2

Ինչպիսի՞ անձնական տվյալներ կան

Կան տվյալներ, որոնք պաշտպանելը դժվար է և կան տվյալներ, որոնք պաշտպանելը շատ կարևոր է: Ըստ այդմ՝ անձնական տվյալները մեր օրենքում բաժանվում են տեսակների` կատեգորիաների`

• Հանրամատչելի տվյալներ
• Անձնական կյանքի տվյալներ
• Հատուկ կատեգորիայի տվյալներ
• Կենսաչափական տվյալներ

3

Որո՞նք են հանրամատչելի տվյալները

Հանրամատչելի տվյալներ են մարդու անունը, ազգանունը, ծննդյան վայրը, տարեթիվը և ամսաթիվը, մահվան վայրը, տարեթիվը և ամսաթիվը: Մարդն այդ տվյալները ստիպված է հայտնի դարձնել շատերին, որպեսզի կարողանա ապրել որպես սոցիալական էակ, շփվել, ձեռք բերել իրավունքներ և այլն: Գրեթե անհնար է պատկերացնել, թե ինչպես կարող է մարդն արգելել, որ իր անունն օգտագործվի:

Հանրամատչելի տվյալներն այդքան զգայուն չեն, որքան կենսաչափական կամ հատուկ կատեգորիայի անձնական տվյալները:

Հանրամատչելի են նաև այն տեղեկությունները, որոնք մարդը գիտակցված կերպով և իր ցանկությամբ է մատչելի դարձնում իրեն հայտնի կամ անհայտ անձանց համար:

Օրինակ՝ եթե Դուք Ձեր պատկերը կամ ընտանեկան կյանքի հետ կապված որոշ մանրամասներ հրապարակեք սոցիալական որևէ ցանցում, դուք այդ տվյալները կդարձնեք հանրամատչելի: Եվ անհրաժեշտության դեպքում դժվար կլինի դրանք օգտագործումից պաշտպանելը:

4

Որո՞նք են անձնական կյանքի տվյալները

Մարդու անձնական կյանքի, ընտանեկան կյանքի (օրինակ՝ ընտանեկան դրությունը՝ ամուսանացա՞ծ է, թե՞ ոչ, և այլն), ֆիզիկական, ֆիզիոլոգիական, մտավոր, սոցիալական վիճակի վերաբերյալ (օրինակ՝ սոցիալական կարգավիճակը, նպաստառու լինելու հանգամանքը և այլն) կամ նման այլ տեղեկությունները անձնական կյանքի տվյալներ են:

5

Որո՞նք են հատուկ կատեգորիայի տվյալները

Հատուկ կատեգորիայի անձնական տվյալներ են մարդու ռասայական, ազգային պատկանելությանը կամ էթնիկ ծագմանը, քաղաքական հայացքներին, կրոնական կամ փիլիսոփայական համոզմունքներին, արհեստակցական միությանն անդամակցությանը, առողջական վիճակին ու սեռական կյանքին վերաբերող տեղեկությունները:

Այս տվյալներն ավելի բարձր պաշտպանություն ունեն, քան նախորդները: Հաճախ հենց այսպիսի տվյալների միջոցով են մարդուն խտրականության ենթարկում:

6

Որո՞նք են կենսաչափական տվյալները

Կենսաչափական՝ բիոմետրիկ տվյալներն ամենամեծ պաշտպանություն ունեցող տեղեկություններն են, քանի որ դրանք բնութագրում են մարդու ֆիզիկական, ֆիզիոլոգիական և կենսաբանական առանձնահատկությունները:

Կենսաչափական տվյալներ են, օրինակ, մարդու ԴՆԹ-ն, աչքի ցանցաթաղանթը, մատնահետքը: Կենսաչափական կարող են համարվել մարդու ստորագրությունը, լուսանկարը և անգամ շարժուձևը (քայլվածքը), սակայն՝ ոչ միշտ, այլ երբ այդ տվյալները ենթարկվում են այնպիսի մշակման (տեխնիկական, թվային), որի նպատակը մարդուն անսխալ նույնականացնելն է:

Կենսաչափական անձնական տվյալները թույլ են տալիս անսխալ նույնականացնել մարդուն, քանի որ դրանք եզակի են, կայուն, և դրանք դժվար է կեղծել (փոխակերպել):

7

Ինչպե՞ս են պաշտպանվում անձնական տվյալները

Անձնական տվյալների ոլորտն այն ոլորտն է, որտեղ մարդն ինքն է որոշում՝ ինչ ծավալով պաշտպանել/սահմանափակել իր իրավունքները: Անձնական տվյալներ օգտագործելը՝ մշակելը (հավաքելը, պահելը, համակարգելը, ամրագրելը, փոխանցելը, ոչնչացնելը և այլն) համարվում է օրինական, եթե մարդու համաձայնությամբ է արվում. առանց նրա համաձայնության` անձնական տվյալները կարող են մշակվել բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերում:

Անձնական տվյալները պետք է մշակվեն (այդ թվում՝ օգտագործվեն) նույն նպատակով, ինչ նպատակով որ ձեռք են բերվել, և այն նվազագույն քանակով, որն անհրաժեշտ է նպատակին հասնելու համար:

Մարդն իր անձնական տվյալները կարող է պաշտպանել երկու տարբերակով. առաջին հերթին՝ կանխելով դրանց հետ կատարվելիք հնարավոր բոլոր անօրինական գործողությունները (օրինակ` պաշտպանել համակարգիչը կամ անձնական տվյալ պարունակող կայքերը (պրոֆիլները) պատշաճ գաղտնաբառով և այլն):

Եվ երկրորդ՝ խախտված իրավունքը վերականգնելով՝ անձնական տվյալների անօրինական մշակման դեպքում դիմելով դատարան կամ պետական լիազոր մարմնին` ՀՀ արդարադատության նախարարության Անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալություն:

8

Անձնական տվյալների օգտագործումը լրագրողական նյութում

Հայաստանում «Անձնական տվյալների պաշտպանության մասին» օրենքի սահմանափակումները չեն տարածվում լրագրողական, գրական ու գեղարվեստական նպատակով մշակվող անձնական տվյալների վրա:

Սակայն այս օրենքին գալիս է հավասարակշռելու «Զանգվածային լրատվության մասին» օրենքը, որը լրագրողներին արգելում է այնպիսի տեղեկության տարածումը, որը խախտում է մարդու անձնական և ընտանեկան կյանքի անձեռնմխելիությունը՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ այդ տեղեկության տարածումն անհրաժեշտ է հանրային շահերի պաշտպանության համար:

9

Լրագրողը բոլո՞ր դեպքերում կարող է հրապարակել հատուկ կատեգորիայի անձնական տվյալներ

«Անձնական տվյալների պաշտպանության մասին» օրենքի սահմանափակումները չեն տարածվում լրագրողական նպատակով մշակվող անձնական տվյալների վրա, սակայն օրենքը չի առանձնացրել հատուկ կատեգորիայի անձնական տվյալները:

Դա նշանակում է, որ հատուկ կատեգորիայի անձնական տվյալներ հրապարակելու անհրաժեշտության դեպքում գործում է «Անձնական տվյալների օգտագործումը լրագրողական նյութում» բաժնում նշված կանոնը:

Սակայն լրագրողները օրենքից դուրս չեն, և դա չի նշանակում, որ կարող են չհարգել մարդու անձնական տվյալների պաշտպանության սահմանադրական իրավունքը: Սա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր դեպքում, առավել ևս, երբ խոսքը հատուկ կատեգորիայի կամ կենսաչափական անձնական տվյալների մասին է, լրագրողները պետք է առաջնորդվեն «Անձնական տվյալների պաշտպանության մասին» օրենքում նշված սկզբունքներով:

10

Նու՞յն պաշտպանությունն ունեն հասարակ մարդկանց և պաշտոնյաների անձնական տվյալները

Անձնական տվյալների պաշտպանության իրավունքը յուրաքանչյուրինն է, և «Անձնական տվյալների պաշտպանության մասին» օրենքը խտրական չէ որևէ մեկի հանդեպ: Հետևաբար, պաշտոնյաների անձնական տվյալներն օրենքով պաշտպանվում են ճիշտ այնպես, ինչպես մյուս բոլորինը:

Սակայն կա առանձնահատկություն. քանի որ պաշտոնյաները հանրային անձինք են, հանրության համար ունեն կարևորություն, ապա շատ ավելի հավանական է, որ նրանց, քան այլ մարդկանց անձնական տվյալները կհրապարակվեն՝ ելնելով հանրային շահից (տես՝ «Զանգվածային լրատվության մասին» օրենքի՝ «Անձնական տվյալների օգտագործումը լրագրողական նյութում» բաժնում նշված դրույթը):

11

What is personal data?

Personal data is information with which someone can directly or indirectly be identified; that is, their identity can be determined.

12

What type of personal data is there?

There is data that is difficult to protect and data that is very important to protect. Accordingly, in Armenian legislation, personal data is divided into the following categories:

• Publicly available personal data
• Data on personal life
• Special category personal data
• Biometric personal data

13

What is publicly available personal data?

Publicly available data is a person’s first and last name, birthplace, birthdate, place of death, and date of death. A person is obliged to make this data known to many, so they can live as a social being, interact, acquire rights, and so on. It’s almost impossible to imagine how someone can prevent the use of their name.

Publicly available data is not as sensitive as biometric or special category personal data.

Also publicly available is information that people knowingly and with their consent make accessible for people known or unknown to them.

For example, if you post your photo or certain details about your family life on social media, you make that information publicly available. And if necessary, it will be difficult to protect them from use.

14

What is data on personal life?

Information about your personal life; family life (such as marital status); physical, physiological, mental, or social situation or state (for example, socioeconomic status or being a recipient of state benefits); or other such information is data on personal life.

15

What is special category data?

Special category data is a person’s race, nationality, ethnicity, political views, religious or philosophical beliefs,  trade union membership, health status, and information referring to their sex life.

This data has greater protection than the other, previous types of personal data. Often it’s through such data that a person is discriminated against.

16

What is biometric personal data?

Biometric data is information with the greatest protection, since it describes a person’s physical, physiological, and biological characteristics.

Biometric data, for example, is a person’s DNA, retina, and fingerprint. A person’s signature, photo, and even gestures (gait) may be considered biometric, but not always: when that data is (technically, digitally) processed such that the aim is to accurately identify a person.

Biometric personal data allow to accurately identify a person, since the data is unique, stable, and difficult to falsify (manipulate).

17

How to protect personal data?

Personal data is that arena where people decide for themselves to what extent to protect/limit their rights. Using — processing (gathering, keeping, coordinating, imparting, destroying, and so on) — personal data is considered legal, if it’s done with the person’s consent. Without their consent, personal data may be processed only in cases specified by law.

Personal data has to be processed (including, used) for the same purpose for which it was acquired and for the minimum amount necessary to achieve the goal.

A person can protect their personal data in two ways: first, by preventing all possible illegal actions that could be committed with them (for example, protect your computer or websites containing your personal information (profiles) with strong passwords and so on).

And second, by reinstating violated rights, in the case of illegal processing of personal data, contacting the courts or an authorized state body, the RA Ministry of Justice’s Personal Data Protection Agency.

18

The use of personal data in news stories

Restrictions in the Law on Protection of Personal Data in Armenia don’t apply to personal data used for journalistic, literary, and artistic purposes.

But balancing this law is the Law on Mass Media, which prohibits journalists from disseminating information that infringes the inviolability of one’s private and family life with the exception of those cases when the dissemination of the information is necessary for protecting public interest.

19

Can journalists publish special category data in all instances?

Restrictions in the Law on Protection of Personal Data don’t apply to personal data used for journalistic purposes; however, the law has not singled out special category personal data.

This means that when it’s necessary to publish special category personal data, the information mentioned in the section “The use of personal data in news stories” applies.

But journalists are not outside the law, and this doesn’t mean that they can not respect a person’s constitutional right to protect their personal data. This means that in each case, especially if it comes to special category or biometric personal data, journalists must be guided by the principles outlined in the Law on Protection of Personal Data. 

20

Does the personal data of public figures or officials have the same protection?

The right to personal data protection belongs to everyone, and the Law on Protection of Personal Data does not discriminate against anyone. Therefore, the personal data of officials is protected by law just like anyone else.

But it should be noted: since officials are public figures, they are of public significance, it’s much more likely that their (more than anyone else’s) personal data will be published, out of public interest (see the provision of the Law on Mass Media noted in the section “The use of personal data in news stories”).