Գերմանիայի հանրային ռադիոյի և հեռուստատեսության մասին խոսելիս հաճախ հանդիպում ենք հեռարձակման վճարի թեմային: Նրանք, ովքեր երբեք չեն ապրել Գերմանիայում, հաճախ զարմանում են իմանալով, որ այս վճարը գանձվում է նույնիսկ եթե դուք ռադիո կամ հեռուստացույց չունեք: Որպես գերմանացի, ձեզ հաճախ կհարցնեն. «Դա իսկապե՞ս այդպես է»: Պատասխանը՝ այո, և դա հասկանալու համար կարևոր է ուսումնասիրել Գերմանիայում հանրային լրատվամիջոցների ծագումը:

Գերմանիայում հանրային լրատվամիջոցների պատմությունը

Գերմանիայում հանրային հեռարձակման արմատները դրվել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո, երբ ընդունվեց Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության Հիմնական օրենքը, որը ծառայում է որպես երկրի սահմանադրություն: Այս օրենքը առևտրային շահերի ազդեցությունից զերծ անկախ և օբյեկտիվ լրատվություն ապահովելու հիմքն է: Հաշվի առնելով Հիտլերի և նրա քարոզչության ներքո Գերմանիայի պատմությունը՝ նման համակարգի ստեղծումը ժողովրդավարական հասարակություն կառուցելու կարևոր քայլ էր:

1950թ․-ին հիմնադրվեց ARD-ն՝ որպես Գերմանիայի տարածաշրջանային հանրային հեռարձակողների համատեղ կազմակերպություն: Ավելի ուշ՝ 1961 թվականին, հիմնադրվեց մեկ այլ հանրային հեռուստաընկերություն՝ ZDF-ը (Zweites Deutsches Fernsehen կամ «Գերմանական երկրորդ հեռուստատեսություն»): ARD-ն հայտնի է նաև որպես «Das Erste», որը թարգմանաբար նշանակում է «Առաջինը»:

Երրորդ խոշոր հանրային հեռարձակողը Deutschlandradio-ն է՝ Գերմանիայի ամենամեծ ազգային ռադիոցանցը: Այն հիմնադրվել է 1994 թվականին՝ Արևմտյան Բեռլինի RIAS-ի և Արևելյան Բեռլինի DS Kultur-ի միավորման արդյունքում:

Այս երեք խոշոր հեռարձակողներից բացի, Գերմանիան ունի մի քանի այլ հանրային հեռարձակման ծառայություններ: Գերմանիայի յուրաքանչյուր տարածաշրջան ունի իր տեղական հեռարձակողները (և՛ հեռուստատեսություն, և՛ ռադիո), կան նաև մի քանի ազգային հեռուստաալիքներ, ինչպիսիք են ֆրանկո-գերմանական ARTE ալիքը և KIKA-ն՝ երեխաների հեռուստաալիքը:

Լսարանի մասին

Գերմանիայում շատերը դեռ դիտում են ZDF և ARD, ոչ միայն սովորական հեռուստատեսությամբ, այլ նաև առցանց հոսքերի միջոցով: Բացի այդ, շատերը լսում են Deutschlandradio-ն ճանապարհին, ճաշ պատրաստելիս կամ աշխատանքի գնալիս՝ փոդքասթների միջոցով:

Վերջերս իմ բժիշկը նշեց, որ լսել է իմ ռադիոհաղորդումներից մեկը: Ես բավականին զարմացած էի, բայց նա բացատրեց, որ միշտ ռադիո է լսում աշխատանքի գնալիս և վերադառնալիս, անգամ աշխատելիս:

2024 թվականի վիճակագրության համաձայն, 14 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի 2.4 միլիոն մարդ աշխատանքային օրերին լսում են Deutschlandradio-ի հաղորդումները: Համեմատության համար, հեռուստաալիքներ, ինչպիսին է ZDF-ը, ունեն նույնիսկ ավելի մեծ լսարան: Անցած տարվա վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ ZDF-ը, որը հայտնի է նաև որպես «Գերմանական երկրորդ հեռուստատեսություն», ամսական գրավում է մոտ 64.87 միլիոն դիտող, ինչը կազմում է երեք տարեկան և ավելի բարձր տարիքի բնակչության 82%-ը:

Կարևոր է նշել, որ 30-40 տարեկան մարդիկ սովորաբար չեն դիտում սովորական հեռուստատեսություն կամ լսում ռադիո: Սակայն Բեռլինում կարող եք հանդիպել շատ արտասահմանցիների, ովքեր լսում են Deutschlandradio-ն, որը կարող է օգտակար ռեսուրս լինել լեզուն սովորելու համար:

Ֆինանսավորում. ինչպե՞ս է գոյատևում հանրային լրատվամիջոցները

ARD-ի, ZDF-ի և Deutschlandradio-ի բյուջեները հիմնականում գոյանում են հեռարձակման վճարից, որը 2013 թվականին ընդունված օրենքի համաձայն պարտավոր է վճարել յուրաքանչյուր տնային տնտեսություն՝ անկախ նրանից՝ ունեն հեռուստացույց կամ ռադիո, թե ոչ:

2023 թվականին նրանք հեռարձակման վճարից ստացել են 9.02 միլիարդ եվրո: Օրինակ, Deutschlandradio-ն մեծապես կախված է այս ֆինանսավորումից, քանի որ իր բյուջեի  90%-ը գալիս է այդ աղբյուրից: Այս աջակցությունը թույլ է տալիս նրանց գործել առանց առևտրային գովազդների և տրամադրել օբյեկտիվ, տեղեկատվական և բազմազան ծրագիր: Սակայն շատերը դեռ բողոքում են հեռարձակման վճարից, ինչը հանգեցնում է հանրային լրատվամիջոցների ընդհանուր բարեփոխումների շուրջ շարունակական քննարկումների:

Որպես ազատ լրագրող, որն հիմնականում աշխատում է հանրային ռադիոյի համար, ես գտնում եմ, որ այս համակարգը կարևոր է և արդյունավետ: Այն աջակցում է մեր առաքելությանը՝ օբյեկտիվ լրատվություն տրամադրել և որակյալ լրագրություն արտադրել: Ես նույնպես վճարում եմ հեռարձակողների վճարը, որը կարող է ֆինանսական բեռ լինել՝ ամսական 18.36 եվրո: Սակայն իմ աշխատավարձը ֆինանսավորվում է այս վճարից, ինչը նշանակում է, որ այն գալիս է ուղղակիորեն լսարանից: Սա ստեղծում է ավելի մեծ պատասխանատվություն մեր լսարանի հանդեպ, ինչը իմ աշխատանքի դրական կողմն է:

Վերջին տարիներին մենք ականատես ենք եղել լսարանի վերահսկողության բացակայության և լրատվամիջոցների նկատմամբ պետության լիակատար վերահսկողության հետևանքներին, ինչպես Ռուսաստանում և այլ ավտորիտար երկրներում կամ բռնապետություններում: Գերմանիայում հանրային հեռարձակման համակարգը, առնվազն, ձգտում է պահպանել խոսքի ազատությունը և մամուլի ազատությունը: Հատկապես ժողովրդավարության համար այս դժվարին ժամանակներում, այս հանձնառությունն ավելի կարևոր է, քան երբևէ:

Անաստասիա Գորշկովա
Ֆրիլանս լրագրող Գերմանիայում

Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել media.am-ի տեսակետների հետ: