Ձերդ մեծություն ֆուտբոլը վստահորեն գրավել է հայկական հեռուստաեթերը։ Հատկապես  շաբաթ-կիրակի օրերին, հարմարավետ տեղավորվելով բազկաթոռին, ամբողջ օրը կարելի է դիտել ֆուտբոլ ՝ մի հեռուստաալիքից անցնելով մյուսը։ Այդ ամենամասսայական խաղին շռայլորեն եթեր են տրամադրում «Հ1»-ը, «հ2»-ը,  «12» ալիքը, «Կենտրոն»-ը եւ «Շանթը»: Հայկական եթերում իսկական ֆուտբոլային «բում» է։ Պարզից էլ պարզ է, որ այդչափ ֆուտբոլային հանդիպումներ հեռարձակելու համար անհրաժեշտ է ունենալ համապատասխան քանակի որակյալ մեկնաբաններ, որոնք պետք է գոնե չփչացնեն ֆուտբոլային տոնը։ Արդյո՞ք մենք ունենք այդքան մասնագետներ…վստահաբար կարելի է ասել՝ ոչ։ Որոշ բացառությամբ Հայաստանը  գրեթե չունի այնպիսի մեկնաբաններ, որոնց ուզում ես լսել, եւ որոնց հետ նույնիսկ  ձանձրալի խաղը վերածվում է շոուի։

Ճիշտ է՝ մեզ մոտ դեռ չեն իջել այն մակարդակի, որ անսթափ վիճակում դուրս  գան եթեր, ինչպես դա պատահել էր այս տարվա հունվարին «ՆՏՎ+» հեռուստաընկերության ռուս մեկնաբան Դմիտրի Սավինի հետ, որին «Միլան»-«Չեզենա» խաղը մեկնաբանելուց անմիջապես հետո հեռացրին աշխատանքից։ Բայց երբ դիտում ես վաղուց սպասված ինչ-որ ֆուտբոլային «դերբի» եւ մեկնաբանը իր բազմաթիվ լեզվի սայթակումներով, ձանձրալի եւ միապաղաղ մեկնաբանություններով փչացնում է  տրամադրությունդ, արդեն աններելի է։ Ուշագրավ է, որ մեկնաբանը սկսում է սխալվել հատկապես այն ժամանակ, երբ դաշտում լարված պահ է ստեղծվում։

Մի օր, հերթական անհեթեթություն լսելուց հետո, որոշեցի գրի առնել այդ խոսքի  «գոհարները» եւ ահա ինչ ստացվեց։

«Ինչպիսի գոլի հեղինակ է դառնում ուղիղ անկյունայինից»,-  բացականչում է «Մանչեսթեր Սիթի» – «Նապոլի» հանդիպման  մեկնաբանը։ Կամ էլ. «Սա ավելի վտանգավոր պահ էր, քան գոլի վախտ եղավ», – ասում է նա։ Իհարկե, դժվար է հասկանալ, թե ինչ էր ուզում ասել մերօրյա Մախարաձեն ( ի դեպ, վերջինս   սովետական շրջանի փայլուն ֆուտբոլային մեկնաբան էր)։ «Բալոտելլին շահում է գնդակը», մեկ այլ հանդիպում մեկնաբալիս ասում է հաղորդավարը՝ չնկատելով, որ բառացիորեն իր մտքում առաջացած ռուսերեն նախադասությունն է թարգմանում։

Սրբագրության կարիք ունի նաեւ այլ նախադասությունը, արտաբերած «Զենիթ»-«Շախտյոր» խաղի ժամանակ. «Խաղը անցնում է փոխաբերական հաջողությամբ», այնինչ, պետք է այստեղ օգտագործվեր «հարաբերական» բառը։  Կամ էլ ամենաճանաչված մեր ֆուտբոլային մեկնաբանը, ասում է «չեզոքացվեց գնդակը», այնինչ  ճիշտ կլիներ ասել «չեզոքացվեց հարվածը»։

Իտալական «Ա» սերիայի առաջնության խաղի ժամանակ մեկնաբանը աշխատելով թողնել  տեղեկացված մարդու տպավորություն ասում է. «Իհարկե, այս թիմը հայտնի է մեզ իր գերաստղով, հայտնի ֆուտբոլիստ…» եւ այստեղ անսպասելի եւ անհարմար լռությունից հետո, ավելացնում է «կհավատաք, ես նրա անունը մոռացել եմ»։ Դե եթե մոռացել էիր, արի ու մի ասա, ո՞վ էր քեզ խնդրում, այդ մասին խոսել։ Կամ էլ նույն մեկնաբանը ասում է փոխարինման դուրս եկած ֆուտբոլիստի մասին. «նա խաղի ընթացքում կփորձի փոխել խաղի ընթացքը»։ Ճիշտ է, այստեղ նա  անհաջող բառակապակցության համար գոնե ներողություն խնդրեց հեռուստադիտողից։ Բայց շատե՞րն են հետեւում նրա օրինակին։

Իհարկե, պետք է հաշվի առնել, որ ֆուտբոլային մեկնաբանները աշխատում են on-line  տարբերակով, ուղիղ եթերում, եւ չսխալվել հնարավոր չէ: Բայց լեզվի սայթաքումները գոնե խելամիտ չափի լինեն, այլ ոչ թե 40-50 տոկոսը լինի խոտան; Չգիտեմ,  ցանկության դեպքում կարող եք դուք գտնել այնպիսի դպրոց, որտեղ դասավանդում են ֆուտբոլային մեկնաբանի  մասնագիտությունը… վստահ չեմ։

Այդ մասնագիտության համար անթերի հռետորական վարպետությանը տիրապետելը, հստակ եւ պարզ խոսելը բավարար չէ։ Ավելին՝ չի փրկի անգամ հեռուստատեսությունում  ծանոթ-բարեկամ ունենալը։ Այդ ոլորտում հաջող աշխատելու համար պետք է հասկանալ ֆուտբոլի բոլոր նրբությունները, իմանալ պատմությունը եւ միշտ լինել նորությունների կիզակետում՝  կարողանալով այն հասցնել հեռուստադիտողին։ Այո, ֆուտբոլային մեկնաբան լինելն այնքան էլ հեշտ  չէ, որքան թվում է՝ հատկապես, որ խաղի ամեն մի լարված դրվագ պետք է մեկնաբանել ուղիղ եթերում՝ չունենալով սրբագրելու ոչ մի հնարավորություն (հո ամեն րոպե ներողություն չե՞ս խնդրի)։

Մնում է, որ մեր մեկնաբանները շատ աշխատեն իրենց վրա, պահոցից վերցնեն եւ լսեն այնպիսի մեծ վարպետների մեկնաբաննությունները, ինչպիսիք էին Օզերովը,  Սարկիսյանցը, Մասլաչենկոն կամ էլ մեր հայրենի Դանիելյանը։

Հակառակ դեպքում պարզապես ստիպված կլինենք հետեւել Հովհաննես Զանազանյանի կամ էլ Արմեն Ջիգարխանյանի օրինակին, ովքեր հեռուստացույցով ֆուտբոլ դիտելիս անջատում են ձայնը։ Վաստակավոր դերասանը այսպես է բացատրում իր այդ քայլը. «Ինձ պետք չէ ֆուտբոլի մեկնաբանություն՝ ընդ որում, դա հասկացա պատահաբար: Երբ Ամերիկայում էի, 1994 թվականի աշխարհի առաջնության ժամանակ, միացրի հեռուստացույցն ու ոչ մի բառ չհասկացա, թե ինչ է խոսում ամերիկացի մեկնաբանը։ Վերջապես գլխի ընկա, որ կարելի է պարզապես անջատել հեռուստացույցի ձայնը, ինչից հետո  ինձ երջանիկ զգացի։ Հիմա անգամ չեմ կարող պատկերացնել, թե ինչպես կարող է  ինչ-որ մեկն ինձ պատմել, որ օրինակ Պետրովը պաս տվեց Սիդորովին, իսկ Սիդորովը երեկ ծխում էր նարգիլե։ Դա ինձ պետք չէ»։

Միգուցե, մենք էլ ֆուտբոլ դիտելիս լռեցնենք հեռուստացույցը։ Ուղղակի մի տեսակ անսովոր է  հետեւել կանաչ դաշտում տեղի ունեցող զարգացումերին  քար լռության պայմաններում։ Երեւի ավելի լավ է գնալ մարզադաշտ։       

Տիգրան Հովհաննիսյան, Հայաստանի լրագրողների ֆուտբոլային թիմի ավագ

Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել media.am-ի տեսակետների հետ: